ГЕНЕТЫ́ЧНАЯ КА́РТА ХРАМАСО́М,

графічнае адлюстраванне адноснага размяшчэння генаў унутры (у межах) адной храмасомы. Для складання такой карты неабходна выяўленне многіх мутантных генаў і правядзенне вял. колькасці скрыжаванняў. На карце наносяць адноснае становішча генаў, якія знаходзяцца ў адной групе счаплення. Адлегласць паміж генамі вызначаюць па частаце кросінговера (велічыня перакрыжавання храмасом) для кожнай пары гамалагічных храмасом. Яе адзінка — марганіда, якая адпавядае 1% кросінговера. Генетычныя карты храмасом складзены для дразафілы (у ёй выяўлена больш за 1000 мутантных генаў), кукурузы (у 10 групах счаплення больш 400 генаў), памідораў, нейраспоры і інш. Звычайна генетычныя карты храмасом у эўкарыётаў лінейныя, бываюць і ў форме крыжа. Пры карціраванні генаў у бактэрый з дапамогай кан’югацыі атрымліваюць кальцавую генетычную карту храмасом. Генетычныя карты храмасом дазваляюць планаваць работу па атрыманні арганізмаў з вызначанымі спалучэннямі прыкмет, што выкарыстоўваецца ў генет. эксперыментах і селекцыйнай практыцы.

Э.В.Крупнова.

т. 5, с. 157

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Каўчэ́г 1 ’каўчэг, судна, у якім згодна з біблейскім паданнем, выратаваўся ад «сусветнага патопу» Ной з сям’ёй і жывёлай’ (ТСБМ, БРС). Рус. ковче́г, укр. ковче́г, ст.-рус., ст.-слав. ковъчегъ, балг. ковче́г, серб.-харв. ко̀вче̑г ’скрынка, скрыня’. Слова, якое, як мяркуюць, паходзіць з усх. моў. Звычайна параўноўваюць з чагат. kopur ’пасудзіна’, koburčak ’скрынка’ і г. д. Менш верагодным лічыцца вывядзенне слова з тур. мовы (параўноўваюць з тур. kapčyk, kapčuk ’футарал’). Яшчэ больш няпэўным з’яўляецца вывядзенне з грэч. крыніцы або са ст.-рус. ковъ ’пасудзіна’ (апошняе прапанаваў Ільінскі, ИОРЯС, 23, 2, 230; цікава, што яшчэ Даль прапанаваў вывядзенне слова ковчег ад ковать).

Каўчэ́г 2 ’скрынка для захоўвання асабліва каштоўных рэчаў; скарбонка’ (ТСБМ); ’пенал’ (Касп.). Бясспрэчна, звязана з назвай каўчэга, на якім плыў біблейскі Ной. Даль адзначае, што каўчэгам сталі называць дзіўнага выгляду судны, караблі і нават калымагі, далей ківот для абразоў. Каўчэгам называлі таксама скрыначку для захоўвання каштоўнасцей царквы, царскіх грамат, а таксама пячацей, якія былі прымацаваны да грамат, дыпломаў і г. д. Пазней слова гэта стала азначаць больш простыя рэчы, напр., пенал.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

polish

[ˈpɑ:lɪʃ]

1.

v.

1) чы́сьціць, наво́дзіць гля́нец, глянцава́ць (чаравікі́, мэ́блю, срэ́бра)

2) шліфава́ць; рабі́ць гла́дкім

3) палірава́ць

4) надава́ць ле́пшы вы́гляд

5) рабі́ць элега́нтным, больш то́нкім, даліка́тным (мане́ры)

2.

n.

1) рэ́чыва для чышчэ́ньня (срэ́бра, мэ́блі)

2) паліту́ра f., ляк -у m.

3) шліфава́ньне, чышчэ́ньне, палірава́ньне n.

4) культу́рнасьць, культу́ра f.; элега́нтнасьць f.; вы́танчанасьць f.

•

- polish up

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

quality

[ˈkwɑ:ləti]

n., pl. -ties

1) уласьці́васьць, сво́масьць f.

One quality of iron is hardness — Адно́й з уласьці́васьцяў жале́за ёсьць цьвёрдасьць

2) я́касьць f.

She has many fine qualities — Яна́ ма́е шмат до́брых я́касьцяў

Look for quality rather than for quantity — Глядзі́ больш на я́касьць, чым на ко́лькасьць

3) гату́нак -ку m.

a poor quality of cloth — слабы́ гату́нак адзе́ньня

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

upward

[ˈʌpwərd]

1.

adv.

1) угару́; нагару́; уве́рх, увы́сь

2) найвышэ́й, наймацне́й

3) вышэ́й

From public school upward, she studied French — Ад пача́ткавае шко́лы і вышэ́й яна́ вывуча́ла францу́скую мо́ву

4) вышэ́й, больш

children of five years and upward — дзе́ці ад пяцёх гадо́ў і вышэ́й

5) уве́рх

follow a river upward — ісьці́ уве́рх ракі́

2.

adj.

накірава́ны ўве́рх

•

- upward of

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

further

[ˈfɜ:rðər]

compar. – adv. and adj., superl. furthest

1) дале́й

further down — дале́й унізе або́ ўні́з

2) шырэ́й; падрабя́зьней, больш

inquire further into the matter — Разьве́дай падрабя́зьней пра спра́ву

3) у дада́так да, заты́м, такса́ма; апрача́ таго́

Let me further tell you — Дазво́льце мне дада́ць

1.

adj.

1) дале́йшы

2) дадатко́вы

2.

v.t.

падтры́мваць; дапамага́ць праве́сьці што; спрыя́ць

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

пе́лька

1. Прасечаная палонка ў лёдзе на рацэ (БРС); глыбокае месца ў стаячай вадзе (Пар.). Тое ж пе́ля (Пар.).

2. Паглыбленне круглай формы, часта з вадой (Ст.-дар.); невялікая махавая або сенажатная нізіна з вадой сярод поля (Глуск., Палессе Талст., Пар., Ст.-дар.). Тое ж пель, пе́лка (Глуск. Янк. I), пель, пе́ля (Палессе Талст., Пар., Ст.-дар.).

3. Больш сухое месца сярод балота, часам парослае хмызняком (Палессе). Тое ж пе́ля, пе́я (Палессе Талст.).

□ ур. Пе́ля ці Пі́ля (поле з балотам) каля в. Пасека Ст.-дар.

Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)

бо́ны ​1, ‑аў; адз. бона, ‑ы, ж.

1. Крэдытныя дакументы, якія даюць уладальніку права на атрыманне паказанай у іх сумы ў вызначаны тэрмін ад пэўнай асобы або ўстановы.

2. Часовыя папяровыя грошы, якія выпускаюцца звычайна мясцовымі ўладамі.

3. Папяровыя грошы, якія больш не ўжываюцца, а выкарыстоўваюцца для калекцыі..

[Фр. bon — талон, чэк (на плацеж).]

бо́ны ​2, ‑аў; адз. бон, ‑а, м.

1. Плывучая загарода, якая выкарыстоўваецца пры лесасплаве, а таксама плывучыя загароды, якія перашкаджаюць варожым караблям праходзіць з мора ў гавань.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

даручэ́нне, ‑я, н.

1. Справа, даручаная каму‑н. для выканання; заданне. Партыйнае даручэнне. □ У больш тонкія пачуцці .. [шафёр] не ўваходзіў, а ведаў адно: узяў баец даручэнне, павінен выканаць. Кулакоўскі. Было яшчэ даручэнне райкома праверыць суседні калгас «Бальшавік». Дуброўскі.

2. Дакумент, які дае каму‑н. права дзейнічаць ад імя асобы, што выдала яго; даверанасць. Пакідаючы Закуцце, Ігар напісаў гаспадару даручэнне, каб той атрымаў у канторы саўгаса, як прыйдзе на гэта час, Ігараву зарплату. Ермаловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дачыне́нне, ‑я, н.

Сувязь з кім‑, чым‑н., адносіны да каго‑, чаго‑н. Адвярнуўшыся, хлопец убачыў Люську, якая, мабыць, мела нейкае дачыненне да камсамольскага камітэта. Навуменка. Ермаліцкі больш за ўсіх меў дачыненне да касы, і ўсе гэтыя заўвагі да некаторай ступені прымаў і на сябе. Скрыган.

•••

У дачыненні да каго-чаго — ужываецца ў значэнні прыназоўніка, які паказвае накіраванасць дзеяння. — А ў тваіх словах у дачыненні да мяне і да маіх ідэалаў няма нічога жандарскага? Чорны.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)