Рышэлье́ ’ажурная вышыўка’ (ТСБМ), рышылье́ ’від вышыўкі’ (Сцяшк.). З франц. Richelieu — імя кардынала.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БРАЗАВІ́ЛЬ
(Brazzaville),
горад, сталіца Конга. Размешчаны на правым беразе р. Конга, насупраць г. Кіншаса (Заір). Вылучаны ў асобную адм. акругу. 760,3 тыс. ж. (1990). Рачны порт. Чыгункай і шашой злучаны з марскім портам Пуэнт-Нуар. Міжнар. аэрапорт. Гандл.-прамысл. і фін. цэнтр краіны. Тэкст., швейная, запалкавая, тытунёвая, харчасмакавая (алейная, піваварная, рыбаперапр.), дрэваапр., папяровая, абутковая, металаапр., хім. прам-сць. Суднарамонт. Саматужныя разьбярства па дрэве, выраб маст. керамікі. Ун-т. Пастэраўскі ін-т. Нац. музей.
Засн. ў 1880 франц. даследчыкам і падарожнікам П.С. дэ Браза на месцы стараж. негрыцянскага паселішча. Паліт. і гандл. значэнне набыў на мяжы 19 і 20 ст. У 1905—10 адм. ц. Франц. Конга, у 1910—58 — Франц. Экватарыяльнай Афрыкі і Сярэдняга Конга. У 2-ю сусв. вайну адзін з асн. апорных пунктаў руху «Свабодная Францыя» (з 1942 «Змагарная Францыя»), які ўзначальваў Ш. дэ Голь. З 1960 сталіца Конга.
т. 3, с. 230
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Касме́тыка ’касметыка’ (ТСБМ, БРС). Рус. косме́тика, укр. косме́тика. Лічыцца запазычаннем з франц. мовы ў канцы XVIII ст. У рус. мове гэта слова ўпершыню згадваецца ў слоўніку 1803 г. Гл. Шанскі, 2, К, 346. Франц. cosmétique, якое было базай для рус. назвы, запазычана з грэч. мовы (κοσμητικός), дакладней, з κοσμητική (τέχνη) ’мастацтва ўпрыгожвання’. Гл. яшчэ Фасмер, 2, 346. Таксама з франц. мовы, відаць, запазычаны і прыметнік рус. космети́ческий (першакрыніца грэч. κοσμητικός, які потым зрабіўся базай для бел. і ўкр. утварэнняў).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ВІТРЫ́НА
(франц. vitrine ад лац. vitrum шкло),
1) спецыяльнае акно ў магазіне для паказу тавараў.
2) Зашклёныя шафы, скрынкі для паказу розных экспанатаў у музеях і інш. установах. Для вітрыны вырабляецца спец. шкло павышанай трываласці («вітрыннае»).
т. 4, с. 205
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АРАНЖАРЭ́Я
(франц. orangerie),
зашклёнае памяшканне для вырошчвання зімоўкі паўд. раслін (цытрусавых, кветкавых, вечназялёных, пладова-ягадных і інш.). Аранжарэі добра асвятляюцца, маюць неабходны рэжым тэмпературы, вільготнасці і ўмовы для догляду раслін. Бываюць 1- і 2-схільныя, блочныя, ангарныя.
т. 1, с. 453
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АЗЕНКУ́Р
(Azincourt),
сяло на Пд ад г. Кале (Францыя), каля якога ў час Стогадовай вайны 1337—1453 англ. войскі Генрыха V 25.10.1415 атрымалі перамогу над франц. арміяй, што дазволіла англічанам захапіць Пн Францыі, у т. л. Парыж.
т. 1, с. 155
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Драгу́н ’драгун’ (БРС). Рус. драгу́н, укр. драгу́н. Першакрыніца — франц. dragon (< лац.). Гл. Фасмер, 1, 533–534; Шанскі, 1, Д, Е, Ж, 181. У ст.-бел. мове слова (дракгунъ) вядома з XVII ст. і запазычана непасрэдна з польск. dragun < франц. Гл. Булыка, Запазыч., 101. Параўн. яшчэ Клюге, 140.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Балё́н ’шар’ (Жд.). Запазычанне з польск. balon ’тс’ (а гэта з франц. ballon ’тс’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вара́н ’буйная яшчарка’ (КТС). Праз рус. варан < франц. varan ’тс’, якое ўзыходзіць да араб.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Перо́н ’пасажырская платформа’ (ТСБМ). Праз рус. ці польск. мовы з франц. perron ’пад’езд, ганак’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)