Сталь ‘цвёрды метал серабрыста-шэрага колеру’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Пятк. 2). Укр. сталь, рус. сталь ‘тс’. Запазычанне з польск. stal, дзе адзначала з XV ст. і ўзыходзіць да с.-в.-ням. stahl ‘тс’ (гл. Брукнер, 512; Карскі, Белорусы, 180; Фасмер, 3, 744; Нававейскі, Zapożyczenia, 262). З польскай таксама сталёвы (Нас., ТСБМ, Ласт., Байк. і Некр., Сл. ПЗБ) < stalowy, пры народных утварэннях сталяны́ (Рам., 1–2; Шэйн. 1, Растарг.), ста́ліць ‘загартоўваць’ (Нас., Сержп. Прык.). Стальны́ (ТСБМ, Бяльк., Сл. ПЗБ), магчыма, з рус. стальной.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ад’юста́ж
(ням. Adjustage, ад фр. ajustage)
участак пракатнага цэха з машынамі і механізмамі, пры дапамозе якіх апрацоўваюць і рыхтуюць да плаўкі пракатны метал.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
іры́дый
(н.-лац. iridium, ад гр. iris, -idos = радуга)
рэдкі ў прыродзе хімічны элемент, цяжкі тугаплаўкі метал шаравата-белага колеру, блізкі да плаціны.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ітэ́рбій
(н.-лац. ytterbium, ад Ytterby = назва мясцовасці ў Швецыі)
хімічны элемент сям. лантаноідаў, серабрыста-шэры метал; выкарыстоўваецца як газапаглынальнік у электравакуумных прыборах.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
обраба́тывать несов.
1. апрацо́ўваць;
обраба́тывать мета́лл апрацо́ўваць метал;
обраба́тывать статью́ апрацо́ўваць арты́кул;
2. (землю) апрацо́ўваць, урабля́ць;
3. (воздействовать на кого, что) разг. настро́йваць, угаво́рваць;
4. (с выгодой для себя делать) прост. абла́джваць;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
звары́ць, звару, зварыш, зварыць; зак., што.
1. Прыгатаваць або атрымаць пры дапамозе варкі. Зварыць варэнне. Зварыць суп. Зварыць абед. // Вырабіць, выплавіць (метал). Зварыць сталь.
2. Зрабіць зварку чаго‑н.; злучыць шляхам зваркі. Зварыць рэйкі.
•••
Галава зварыла гл. галава.
Кашы (піва) не зварыш з кім — не дагаворышся з кім‑н.
Як варам зварыла — пра раптоўнае адчуванне млосці, знямогі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
лято́к, ‑тка, м.
1. Адтуліна ў доменнай печы, праз якую выпускаецца метал або шлак.
2. Адтуліна ў вуллі для вылету пчол. [Пчолы] на хвіліну спыняюцца ля самага краю лятка і куляй узлятаюць над кучаравым вішняком. Б. Стральцоў. // Адтуліна ў шпакоўні, дупле і пад. Да самай вялікай яблыні прыбіта жардзіна, на жардзіне — шпакоўня з бярозавай галінкай ля лятка. Лупсякоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ві́смут
(ням. Wismut)
1) хімічны элемент, крохкі серабрыста-шэры з ружовым адценнем метал; выкарыстоўваецца для прыгатавання легкаплаўкіх сплаваў;
2) лякарства, прыгатаванае са злучэнняў вісмуту.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
ка́льцый
(н.-лац. calcium, ад лац. calx, -lcis = вапна)
хімічны элемент, шчолачны метал серабрыста-белага колеру, які ўваходзіць у састаў вапнякоў, мармуру і інш.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
гадалі́ній
[н.-лац. gadolinium, ад фін. J. Gadolin = прозвішча фін. хіміка і мінералога(1760—1852)]
хімічны элемент, метал серабрыста-белага колеру, які належыць да лантаноідаў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)