ГАЎПТВА́ХТА
(ням. Haupwache літар. галоўны каравул),
спецыяльнае памяшканне для ўтрымання вайскоўцаў пад арыштам. Ва Узбр. сілах Беларусі бывае гарнізонная і вайсковая. На гаўптвахце ўтрымліваюць вайскоўцаў, арыштаваных у дысцыплінарным парадку, арыштаваных следчымі органамі, тых, што знаходзяцца пад судом, прыгавораных ваен. судом да ўтрымання на гаўптвахце, а таксама асуджаных да інш. мер пакарання да набыцця прыгаворам законнай сілы.
т. 5, с. 89
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
праспе́рыці
(англ. prosperity = літар. працвітанне)
эканамічнае працвітанне (часам абмежаванае ў часе).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
джо́кер
(англ. joker = літар. жартаўнік)
дадатковая карта ў калодзе, якая можа замяніць любую іншую карту ў час картачнай гульні.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
нармо́граф
(ад норма + -граф)
чарцёжны трафарэт з проразямі для элементаў літар і лічбаў для напісання іх нармальным (стандартным) шрыфтом.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Літр ’аб’ём і ёмістасць у 1000 см³’ (ТСБМ), літар (Сцяшк.), літра ’тс’ (Янк. 2, Бір., Мат. Гом.; пух. Сл. ПЗБ), ст.-бел. литра ’фунт’ (Зб. Крапіве, 293), ’12 маткоў прадзенага золата, шоўку’, ст.-рус. литра ’тс’. Лексема літр паходзіць з франц. litre ’1 літр’ < litron ’мера аб’ёму’ < с.-лац. litra ’мера вадкасці’ (Слаўскі, 4, 306). Літра ўзыходзіць да ст.-рус. литра, якое са ст.-слав. литра < ст.-грэч. λίτρα < іт. liþra, ідэнтычнае да лац. libra ’вага’, ’фунт’ (Фасмер, 2, 503).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
*Растаба́рваць, ростаба́рваць ’весці пустыя размовы, доўга разважаць’ (ТС). Да незафіксаванага, але цалакам верагоднага *таба́рыць, калі ўзяць пад увагу рус. ніжагар. таба́рить пры рус. літар. і дыял. растаба́ривать, растаба́рывать, растаба́ровать ’размаўляць; балбатаць; жартаваць; выхваляцца’. Бяспрэфіксны дзеяслоў Фасмер (4, 6) схільны звязваць са ст.-яўр. dibbēr ’гаварыць’ і dāꞵār ’слова, вестка’, адкуль яўр.-ням. dibbern, döbern ’гаварыць’ (там жа, 3, 434), што, зразумела, вельмі няпэўна. Трубачоў (там жа) прапанаваў бачыць тут прэфіксальныя вытворныя ад асновы бар‑, рыфмаванага варыянта тар‑, параўн. тарыбары (гл.). Гл. таксама раздабарваць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вундэркі́нд
(ням. Wunderkind = літар. цуда-дзіця)
дзіця з надзвычайнымі здольнасцямі (часам іранічна).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
прэм’е́ра
(фр. première = літар. першая)
першы паказ спектакля, фільма і г. д.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
сарка́зм
(гр. sarkasmos, ад sarkazo = літар. рву мяса)
злосная, вострая, з’едлівая насмешка.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
аўтадафэ́
(парт. auto da fé = літар. акт веры)
публічнае спальванне ерэтыкоў і ерэтычных кніг па прысуду інквізіцыі ў сярэднія вякі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)