само́хаць, прысл.
Разм. Па сваёй ахвоце. Крумкач ізноў пачаў яе [пумачку] прасіць: — Аддай мне, калі ласка, песню гэту. Калі самохаць мне не аддасі — я адбяру! Дубоўка. // Само сабой, мімаволі. Пасля стрэлу ў вінтоўцы яшчэ заставалася гільза ў патронніку, і Чубар зусім самохаць кляцнуў затворам. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спружы́ніцца, ‑нюся, ‑нішся, ‑ніцца; незак. і (рэдка) зак.
Тое, што і спружыніць. Хай спружыняцца мускулаў пасмы, апранаецца зірк твой сталлю. Дубоўка. Жывёліна, нібы адчуўшы падтрымку, спружынілася, ірванулася ўперад, учапілася пярэднімі нагамі за купіну, .. падцягнула заднія ногі, яшчэ раз ірванулася ўперад, выкарабкалася з багны. Ставер.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
стырнавы́, ‑ая, ‑ое.
1. Які мае адносіны да стырна. Стырнавое кола.
2. у знач. наз. стырнавы́, ‑ога, м. Чалавек, які кіруе стырном на судне і пад. Усіх удзельнікаў будзе трыццаць чалавек — па пяць на кожны човен, па чатыры на вёслы і адзін за стырнавога. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узнепако́іць, ‑кою, ‑коіш, ‑коіць; зак., каго.
Разм. Выклікаць у кім‑н. трывогу, непакой; усхваляваць. Мне было незразумела.., чаму гэтыя на выгляд звычайныя птушкі так узнепакоілі маіх сябрукоў. Аляхновіч. // перан. Парушыць спакой; прывесці ў рух. [Ганна:] — Не, Антоне! Мае суседкі старэнькія, рана спаць кладуцца, Яшчэ ўзнепакоім. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шкіпіна́р, ‑у, м.
Празрыстая ці жаўтаватая гаручая вадкасць з едкім пахам, якая здабываецца перагонкай смалы хвойных дрэў і прымяняецца ў медыцыне, лакафарбавай вытворчасці і пад. Я пазаносіў у кладоўку посуд, пэндзлі, памог хлопцам паадмываць працавітыя рукі ад фарбы шкіпінарам, падзякаваў і пайшоў прыбірацца сам. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прасна́к, ‑а, м.
Тоўсты блін з прэснага цеста. Не прайшло і дзесяці хвілін, як на стале ўжо сквірчэла яешня, а ў місцы ляжалі свежыя агуркі і праснакі, якія Рыма сама пякла замест хлеба. Васілеўская. Маці цеста тады учыніла з вадой, праснакоў нарабіла з чаромхай лясной. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абляпі́ха, ‑і, ДМ ‑ляпісе, ж.
1. Калючая ягадная кустовая расліна сямейства лохавых. Паглядзелі яны вельмі добра на сібірскую абляпіху. Ягады на ёй не гроначкамі, не на віціначках, а як быццам налеплены, прыклеены.. да кары. Дубоўка.
2. зб. Духмяныя кіславатыя ягады гэтай расліны. Варэнне з абляпіхі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
баро́дка, ‑і, ДМ ‑дцы; Р мн. ‑дак; ж.
1. Памянш. да барада (у 1, 2 і 3 знач.).
2. Выступ у якой‑н. прыладзе (ключы, касе, хамуце і пад.). Дзве бародкі ў ім з насечкай, зверху — постаць чалавечка. Сапраўды, ключоў нямала, а такога не бывала! Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ёмістасць, ‑і, ж.
1. Здольнасць змясціць у сабе пэўную колькасць чаго‑н.; унутраны аб’ём. Ёмістасць рэзервуара. Ёмістасць транспартных сродкаў. □ Набралі мы посуд сярэдняй ёмістасці і пайшлі. Дубоўка.
2. перан. Якасць ёмістага (у 2 знач.). Ёмістасць параўнанняў.
3. Спец. Пасудзіна для захоўвання чаго‑н. Напоўніць ёмістасці газам.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
дагуля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; зак.
Разм.
1. Гуляннем давесці сябе да непрыемных вынікаў. Дагуляцца да прастуды.
2. перан. Нажыць сабе непрыемнасці легкадумнымі паводзінамі. — Сам вінаваты. Усюды нос свой соваў... Вось і дагуляўся. Бажко. — Ты браце, дагуляешся да таго, што мы цябе выключым зусім з нашай брыгады. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)