хао́с, -у, м.
1. У старажытнагрэчаскай міфалогіі: бязмерная прастора, стыхія, што існавала да ўзнікнення свету, зямлі і жыцця на ёй.
2. перан. Беспарадак, неразбярыха; блытаніна.
У пакоі х.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
хва́тка, -і, ДМ -тцы, мн. -і, -так, ж.
1. Спосаб, прыём, якім хапаюць, схопліваюць што-н.
2. перан. Аб спрыце і хуткасці ў рабоце, дзеянні.
Учэпістая х.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шапту́н, -а́, мн. -ы́, -о́ў, м.
1. Чалавек, які шэпчацца.
2. перан. Пляткар, распаўсюджвальнік чутак.
3. Знахар, чараўнік (уст.).
|| ж. шапту́ха, -і, ДМ -ту́се, мн. -і, -ту́х.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шкляне́ць, 1 і 2 ас. не ўжыв., -е́е; незак.
Застываючы, станавіцца падобным на шкло.
Вада ў сажалцы шклянее.
Вочы паступова шклянелі (перан.: станавіліся нерухомымі, застылымі).
|| зак. ашкляне́ць, -е́е.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
вы́пырснуць, ‑ну, ‑неш, ‑не; зак. і аднакр., што.
1. Пырснуўшы, выліцца.
2. перан. Імгненна распаўсюдзіць што‑н. дробнымі часцінкамі (аб прамянях, іскрах і пад.). Сонца выпырснула першыя прамені.
3. перан. Імгненна вылезці, выскачыць, з’явіцца. [Жарнавіч] спыніўся і задумаўся, гледзячы праз акуляры ў даль хмызоў, на якіх выпырснулі маладыя.. зялёныя лісточкі. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
амярцве́ць, ‑ею, ‑ееш, ‑ее; зак.
1. Страціць адчувальнасць, зрабіцца мёртвым (пра клеткі, тканкі і пад.).
2. перан. Страціць рухомасць пад уплывам чаго‑н. Амярцвець ад жаху. // Перастаць быць ажыўленым, заціхнуць. Вуліцы амярцвелі. // Пазбавіцца маральных сіл; адчуць спустошанасць; перастаць актыўна рэагаваць на падзеі. Душа амярцвела.
3. перан. Страціць жыццёвасць, значэнне; аджыць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ураўнава́жыць, ‑жу, ‑жыш, ‑жыць; зак.
1. што. Зрабіць аднолькавым па вазе, прывесці ў раўнавагу.
2. перан.; што. Дабіцца раўнавагі, поўнай адпаведнасці ў чым‑н. Ураўнаважыць сілы праціўнікаў.
3. перан.; каго-што. Прывесці ў роўны, спакойны стан; супакоіць. Гутарка ўраўнаважыла ўсхваляванага хлапца. □ Хвілін праз колькі Візэнер ураўнаважыў свой душэўны стан. Шамякін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ца́рстваваць, ‑ствую, ‑ствуеш, ‑ствуе; незак.
1. Быць царом (царыцай); кіраваць дзяржавай. Я ведаю.. [Мікіту], можна сказаць, даўно, люблю паслухаць расказы старога пра даўнюю службу ў аўстра-венгерскай арміі, калі яшчэ, як ён кажа, царстваваў Франц-Іосіф. Брыль.
2. перан. Пераважаць; першынстваваць над усімі ў якіх‑н. адносінах.
3. перан. Напаўняць сабой; дамінаваць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вакхана́лія, ‑і, ж.
1. У Старажытным Рыме — свята ў гонар бога віна і весялосці Вакха.
2. перан. Разгульнае баляванне; оргія.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вы́скаліцца, ‑люся, ‑лішся, ‑ліцца; зак.
Разм.
1. Паказаць зубы, вышчарыцца. Сабачаня ўтаропілася на.. [дзяцей] і выскалілася. Якімовіч.
2. перан. Неадабр. Засмяяцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)