Бальклі́вы ’карослівы, шурпаты (пра бульбу)’ (Жд.). Утварэнне ад бо́лька ’болька, ранка’ (Бяльк.). Параўн. і рус. дыял. бо́лька ’балючае месца, рана, балячка; кароста, фурункул’ (заходняе).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Бло́нне ’адкрытае месца, поле’ (Нас.), ’роўная нізіна, заліўны луг’ (Яшкін). Запазычанне з польск. błonie ’луг, паша, выган’. Параўн. бало́на 2 (там і літ-ра).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пе́чыска ’месца, дзе стаяла печ’ (гродз., Сл. рэг. лекс.). Пад уплывам польск. мовы (зах.-слав. суф. ‑isk‑o ) з печышча (гл.). Да печ (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Пу́мні ’месца, дзе пальцы сутыкаюцца з пясцю, калі рука сціскаецца ў кулак’ (пін., Сл. Брэс.). Магчыма, утворана ад мяць, мну (*по‑мні/*па‑мнП).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Сцяку́н ’крынічнае месца, якое зімой не замярзае’ (карэліц., Сл. ПЗБ), ’незамерзлая сярэдзіна ракі’ (Сцяшк.), сцяку́н, цяку́н, сцёк ’тс’ (ЛА, 2). Да сцякаць < цячы, цяку.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
гарэ́м
(тур. harem, ад ар. harām = забароненае месца)
1) жаночая палавіна дома ў мусульман;
2) жонкі і наложніцы багатага мусульманіна;
3) група самак вакол аднаго самца ў перыяд спаравання ў палігамных жывёл.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эвакуа́цыя
(п.-лац. evacuatio = апаражненне)
вываз насельніцтва, устаноў, прадпрыемстваў, маёмасці з мясцовасці, якую можа захапіць вораг або якой пагражае стыхійнае бедства, а таксама вываз раненых, хворых і матэрыяльных каштоўнасцей з месца баёў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
у́зкий в разн. знач. ву́зкі;
у́зкая у́лица ву́зкая ву́ліца;
у́зкие рукава́ ву́зкія рукавы́;
в у́зком кругу́ друзе́й у ву́зкім асяро́ддзі сябро́ў;
у́зкие интере́сы ву́зкія інтарэ́сы;
у́зкий практици́зм ву́зкі практыцы́зм;
у́зкая специа́льность ву́зкая спецыя́льнасць;
◊
у́зкое ме́сто ву́зкае ме́сца.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
Надво́р’е 1 ’месца па-за жылымі пабудовамі; дворышча’ (Нас., Яшк., Федар.), параўн. укр. надвірʼя, рус. надворье, польск. nadworze, чэш. nádvoři — усё да надвор ’вонкі, не ў памяшканні’ (месца), гл. двор, надворак.
Надвор’е 2 ’чыстае паветра, пагода’ (Нас.), ’надвор’е’ (Сл. ПЗБ, ТС), надворʼя ’надвор’е, пагода’ (Бяльк.), рус. надворье ’тс’. Да надвор ’вонкі, не ў памяшканні’ (стан паветра і інш.), гл. двор.
Надвор’е 3 ’медыц. стул’ (ТС). Эўфемізм, да папярэдняга слова.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Макра́дзь ’дажджлівае надвор’е’ (Інстр. I, асіп., КЭС, чачэр., Мат. Гом.), ветк. макрадзё ’макрата’ (Мат. Гом.); слаўг. макра́дзе, макра́дзь, дубр. мыкря́дзь ’балота, амшара, мокрае месца ля вытокаў рэчкі’ (Нар. словатв.), гродз., маг. мокрадзь ’мокрае месца, балота’ (Гарб.), рус. мо́кредь, мо́креть, мо́крядь ’мокрае надвор’е’, ’макрата’, славац. mokraď ’невялікае балота’, ’сырасць, макрата’, ’нягода’. Прасл. mokrʼadь (mokradь) /mokrědь утворана ад прыметніка mokrъ ’мокры’ і суф. ‑jadь. Слаўскі (SP, 1, 64). Да мокры (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)