хвілі́на, ‑ы, ж.

1. Тое, што і мінута (у 1 знач.). [Пятро:] — Да пасадкі заставалася хвілін дзесяць палёту. Мележ. Конан махнуў рукою: у нашым вясковым жыцці пяць хвілін — не час. Лобан.

2. Кароткі прамежак часу; момант, імгненне. Выходзіш. Хвіліну глядзіш, як хістаюцца Пад ветрам асіны над скошанай пожняю. Панчанка. Хурс цяпер цёрся каля ўсялякіх інтэнданцкіх кіраўніцтваў, .. але ні на хвіліну не спускаў вока з глухіх дарог. Чорны. // якая або чаго. Пэўны, чым‑н. прыкметны прамежак часу. [На плошчу] і сходзяцца людзі, каб пагутарыць аб сваіх справах ці проста каб правесці вольную хвіліну. Колас. Цяжкая хвіліна расставання заўсёды хвалюе. Няхай.

•••

З хвіліны на хвіліну — скора, вось-вось.

У адну хвіліну — вельмі хутка.

Хвіліна ў хвіліну — у час, у дакладна ўстаноўлены тэрмін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

прамысло́васць ж. промы́шленность;

машынабудаўні́чая п. — машинострои́тельная промы́шленность;

металаапрацо́ўчая п. — металлообраба́тывающая промы́шленность;

хімі́чная п. — хими́ческая промы́шленность;

тэксты́льная п. — тексти́льная промы́шленность;

металургі́чная п. — металлурги́ческая промы́шленность;

харчо́вая п. — пищева́я промы́шленность;

лясна́я п. — лесна́я промы́шленность;

сельскагаспада́рчая п. — сельскохозя́йственная промы́шленность;

аўтамабі́льная п. — автомоби́льная промы́шленность;

асно́ўныя галі́ны ~ці — основны́е о́трасли промы́шленности;

○ ця́жкая п. — тяжёлая промы́шленность;

лёгкая п. — лёгкая промы́шленность

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мудрёный

1. (странный) дзі́ўны; (непонятный) незразуме́лы;

мудрёный челове́к дзі́ўны (незразуме́лы) чалаве́к;

мудрёное де́ло дзі́ўная спра́ва;

ничего́ мудрёного нічо́га дзі́ўнага;

2. (замысловатый) хі́тры, мудраге́лісты, разг. мудро́ны; (трудный) ця́жкі; (сложный) склада́ны;

мудрёная шту́чка хі́трая (мудраге́лістая, мудро́ная) шту́чка;

мудрёный узо́р склада́ны ўзор;

мудрёная зада́ча ця́жкая (склада́ная) зада́ча;

◊

у́тро ве́чера мудрене́е посл. пераначу́ем — бо́лей пачу́ем.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Nuss

f -, Nüsse арэ́х

éine léere [hóhle, táube] ~ — пусты́ арэ́х

éine hárte ~ — перан. цвёрды арэ́шак, ця́жкая зада́ча

éine hárte ~ knácken — рашы́ць ця́жкую зада́чу, спра́віцца са склада́най спра́вай

◊ Muss ist éine hárte — ~ ≅ узяўся за гуж – не кажы́, што не дуж

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

tire

I [taɪr]

1.

v.t.

1) стамля́ць; мары́ць, змо́рваць

The hard work tired him — Цяжка́я пра́ца стамля́ла яго́

2) дакуча́ць, надаку́чваць

The monotonous work tired the office boy — Пасыльно́му надаку́чыла аднаста́йная пра́ца

2.

v.i.

мары́цца, змо́рвацца; стамля́цца

He tires easily — Ён лёгка стамля́ецца

•

- tire out

II [taɪr]

n.

шы́на f.

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Пе́кла ’месца, дзе церпяць вечныя пакуты душы памерлых грэшнікаў; месца, дзе адбываюцца жахлівыя падзеі’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Мік., Яруш., Мядзв., Шпіл., Мал., Касп., Растарг., Шат., Сл. ПЗБ), пе́кло ’тс’ (ТС), ’цяжкая работа’ (Шат.). Укр. пе́кло, зах.- і паўд.-рус. пе́кло ’пекла’, рус.-ц.-слав. пькълъ ’смала’ (1073 г.), ст.-слав. пьцьлъ ’тс’, пьклъ ’пекла’, польск. piekło, ст.-польск. pkieł, Р. скл. piekła, н.-луж. pjakło, в.-луж. pjekło ’тс’, славац. peklo, чэш. peklo, ст.-чэш. pkelná vrata ’вароты пекла’, славен. pekȅl, pekèl ’смала’, ’пекла’, ’дзёгаць’, серб.-харв. па́као ’смала, пекла’, макед. пекол і пекло ’пекла’, балг. пъ́къл, пъ́кло, пъкло́ ’смала, дзёгаць’. Прасл. pьklъ ’смала’, што выводзіцца з і.-е. кораня *pĭ‑k‑: лац. pix, picis, ст.-грэч. πίσσα (< *pik‑i̯a), алб. pisë ’смала’; ст.-в.-ням. pëh (з лац. мовы). Значэнне ’пекла’ прыйшло да зах. славянаў з Захаду, а потым пашырылася і на ўсх.-слав. тэрыторыі (Брукнер, 407; Фасмер, 3, 226; Голуб-Копечны, 269; Махэк₂, 441–442; Бязлай, 3, 22).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ляні́вы, ‑ая, ‑ае.

1. Які схільны да ляноты, ухіляецца ад працы. Хітрым чалавекам стаў сын Амяльяніхі. Ды не толькі хітрым, але і лянівым. Кавалёў. [Барабаха:] — [Наймічка] на ўсе штукі здатная, толькі да работы лянівая. Якімовіч. / у знач. наз. ляні́вы, ‑ага, м. Цяжкая праца толькі для лянівых. Бічэль-Загнетава. Санлівага не дабудзішся, а лянівага не дашлешся. Прыказка. // Які выяўляе ляноту. — Цяпер маю ахвоту ў цяньку пасядзець пад гэтымі дубамі — лянівым і рахманым голасам сказаў Іван Мацкевіч. Бядуля.

2. Вялы, павольны (пра рухі, паходку і пад.). Праз паўгадзіны сяброўкі пляліся ўжо лянівай паходкай людзей, якім няма куды і няма чаго спяшацца. «Звязда». // перан. Які павольна, слаба дзейнічае. Спакойнае мора задумана і ціха плёскала на берагі лянівай белапеннай хваляй. Самуйлёнак. Недалёка за імшыстымі стваламі дрэў паблісквае лянівымі хвалямі рэчка. Нядзведскі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

до́ля ж.

1. (часть) до́ля;

2. до́ля, у́часть, судьба́, уде́л м.;

3. уст. (единица веса) до́ля;

◊ ільві́ная д. — льви́ная до́ля;

быць у ~лі — быть в до́ле;

прыня́ць у ~лю — приня́ть в до́лю;

вы́пасці на д. — вы́пасть на до́лю;

ліха́я (ця́жкая, го́ркая) д. — лиха́я (зла́я, го́рькая) до́ля;

шука́й до́лі ў чы́стым по́лі — посл. ищи́ до́ли в чи́стом по́ле

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

дра́ма

(гр. drama = дзеянне)

1) адзін з трох родаў мастацкай літаратуры (побач з лірыкай і эпасам);

2) творы, напісаныя ў дыялагічнай форме без аўтарскай мовы і прызначаныя для выканання акцёрамі на сцэне (напр. беларуская д. XX ст.);

3) літаратурны твор гэтага роду з сур’ёзным, але не гераічным зместам (у адрозненне ад камедыі і трагедыі);

4) перан. цяжкая падзея, перажыванне, якое прыносіць маральныя пакуты (напр. душэўная д.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

па́ліца, ‑ы, ж.

Цяжкая дубіна з патоўшчаным канцом, якая ў старажытныя часы служыла зброяй.

палі́ца, ‑ы, ж.

1. Дошка або некалькі дошак, прымацаваных да сцяны або ўнутры шафы для размяшчэння кніг, пасуды і пад. Над сталом у акуратнай, зашклёнай раме вісеў вялікі партрэт Шота Руставелі, на паліцы ляжалі стопкі кніг, па выгляду многа ўжо чытаных. Самуйлёнак. На паліцах крамы — шапкі, кірзавыя боты, скрынкі цукерак, пернікаў. Ракітны. // Разм. Верхняя лаўка для ляжання або для багажу ў чыгуначным вагоне. Дзяцей набілася поўнае купэ. А некалькі хлапчукоў умудрыліся залезці нават на багажныя паліцы. Хомчанка. У самым канцы.. [Балашоў] знайшоў незанятую верхнюю паліцу, ускінуў на яе маленькі фанерны чамаданчык і пачаў умошчвацца на начлег. Грахоўскі.

2. Спец. Частка плуга, якая аддзяляе і пераварочвае падрэзаны лемяшом пласт зямлі; адвал. // Прыстасаванне ў некаторых сельскагаспадарчых машынах.

•••

Класці зубы на паліцу гл. класці.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)