рэктара́т

(с.-лац. rectoratus)

адміністрацыйна-навучальнае кіраўніцтва вышэйшай навучальнай установы на чале з рэктарам, а таксама памяшканне, дзе знаходзіцца гэта кіраўніцтва.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

бюлетэ́нь, ‑я, м.

1. Кароткае афіцыйнае паведамленне аб якой‑н. грамадска-важнай падзеі, справе. Бюлетэнь надвор’я. Бюлетэнь з’езда.

2. Назва перыядычнага выдання якой‑н. установы, у якім змяшчаюцца кароткія афіцыйныя і інфармацыйныя матэрыялы. Бюлетэнь гарадскога Савета.

3. Лісток для галасавання. Выбарчы бюлетэнь.

4. Разм. Лісток часовай непрацаздольнасці; па хваробе; бальнічны ліст. Быць на бюлетэні.

[Фр. bulletin.].

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

дэпарта́мент, ‑а, М ‑нце, м.

1. У царскай Расіі і некаторых капіталістычных краінах — аддзел міністэрства ці іншай вышэйшай дзяржаўнай установы або самастойны орган. Дэпартамент земляробства. Дэпартамент паліцыі.

2. Назва ведамства, міністэрства ў ЗША, Швейцарыі і некаторых іншых дзяржавах. Дзяржаўны дэпартамент.

3. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў Францыі. Дэпартамент Сена.

•••

Дзяржаўны дэпартамент — міністэрства замежных спраў у ЗША.

[Фр. dépertament.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ска́рга

(польск. skarga)

1) выражэнне незадавальнення з прычыны якіх-н. непрыемнасцей;

2) афіцыйная заява аб няправільным дзеянні якой-н. асобы, установы, арганізацыі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

факультэ́т

(ням. Fakultät, ад лац. facultas, -atis = здольнасць, магчымасць)

аддзяленне вышэйшай навучальнай установы, дзе вывучаецца пэўнае кола навуковых дысцыплін па пэўнай спецыяльнасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

АРАКЧЭ́ЕЎ Аляксей Андрэевіч

(4.10.1769—3.5.1834),

расійскі дзярж. і ваенны дзеяч. Генерал (1807), граф, давераная асоба пры дварах Паўла І і Аляксандра І. З 1808 ваен. міністр, з 1810 старшыня ваен. дэпартамента Дзярж. савета. Ролю вышэйшай дзярж. установы набыла ўласная яго імператарскай вялікасці канцылярыя, якой у 1812—25 кіраваў Аракчэеў. З 1815 меў вызначальны ўплыў на Аляксандра I. Праводзіў рэакц. палітыку паліцэйскага дэспатызму і грубай ваен. сілы (гл. Аракчэеўшчына).

т. 1, с. 450

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

дэпарта́мент м.

1. (аддзел установы) Departement [-´mã:] n -s, -s; Abtéilung f -, -en;

дэпарта́мент палі́цыі Polizéidepartement n;

2. (ведамства ў некаторых краінах) Departement [departə´mã:] n -s, -s;

дзяржа́ўны дэпарта́мент ЗША Áußenministerium der USA

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

пабо́чны, -ая, -ае.

1. Які існуе побач з галоўным, асноўным, другарадным.

П. тыпаж у п’есе.

2. Не свой, які не належыць да дадзенага грамадства, установы, сям’і і пад.

Пабочным (наз.) уваход забаронены.

3. Які не мае непасрэдных адносін да чаго-н.

Пабочныя меркаванні.

4. Народжаны без шлюбу (уст.).

П. сын.

○

Пабочнае слова або пабочны сказ — у граматыцы: інтанацыйна адасобленае слова ці сказ унутры другога сказа, якія выражаюць розныя віды адносін таго, хто гаворыць, да таго, пра што ён гаворыць.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

інстру́ктар, ‑а, м.

1. Супрацоўнік якой‑н. установы, што кантралюе дзейнасць іншых арганізацый, інструктуе, як правільна арганізаваць работу. Інструктар райкома.

2. Спецыяліст, які вучыць і дапамагае правільна наладзіць якую‑н. справу. Інструктар па культмасавай рабоце. Інструктар фізкультуры. Інструктар-кансультант.

•••

Санітарны інструктар — асоба малодшага каманднага саставу, якая наглядае за санітарным станам роты і аказвае першую медыцынскую дапамогу.

[Ад лац. instructor — арганізатар.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

апара́т м.

1. (род. апара́та) тех. аппара́т; прибо́р;

фатаграфі́чны а. — фотографи́ческий аппара́т;

вымяра́льны а. — измери́тельный аппара́т (прибо́р);

2. (род. апара́ту) в др. знач. апара́т;

зро́кавы а. — зри́тельный аппара́т;

збожжанарыхто́ўчы а. — хлебозаготови́тельный аппара́т;

а. дзяржа́ўнай устано́вы — аппара́т госуда́рственного учрежде́ния

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)