со́рамна, прысл.

1. Брыдка, няёмка. Не бядуй, мая старая, Сёння сорамна ліць слёзы. Тарас. — Сорамна адракацца ад старых сяброў, Крон. Шыцік.

2. безас. у знач. вык., звычайна каму. Пра пачуццё сораму, што адчувае хто‑н. — А мне перад людзьмі сорамна, каб мой сын на казённых харчах вучыўся. Пальчэўскі. Было сорамна, брыдка і балюча да слёз, што ў такі адказны момант [Даміра] не здолеў стрымаць сябе. Асіпенка.

•••

Сорамна сказаць гл. сказаць.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

вы́ступить сов.

1. (выдаться вперёд) вы́ступіць, вы́тыркнуцца;

2. в др. знач. вы́ступіць; вы́йсці;

из толпы́ вы́ступила же́нщина з нато́ўпу вы́ступіла (вы́йшла) жанчы́на;

полк вы́ступил в похо́д полк вы́ступіў у пахо́д;

вода́ вы́ступила из берего́в вада́ вы́йшла з бераго́ў;

вы́ступить из преде́лов благоразу́мия перен. вы́йсці за ме́жы асцяро́жнасці;

слёзы вы́ступили на глаза́х слёзы вы́ступілі на вача́х;

вы́ступить в печа́ти вы́ступіць у дру́ку;

вы́ступить с ре́чью вы́ступіць з прамо́вай;

вы́ступить про́тив прое́кта вы́ступіць су́праць прае́кта;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Träne

f -, -n сляза́

zu ~n rühren — расчу́ліць да слёз

j-m kéine ~ náchweinen — не пралі́ць ні адно́й слязі́нкі па кім-н.

únter ~n — са сляза́мі, у сляза́х, праз слёзы

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

пакаці́цца сов.

1. в разн. знач. покати́ться;

ка́мень ~ці́ўся з гары́ — ка́мень покати́лся с горы́;

машы́на ~ці́лася — маши́на покати́лась;

хва́лі ~ці́ліся адна́ за адно́й — во́лны покати́лись одна́ за друго́й;

з вачэ́й ~ці́ліся слёзы — из глаз покати́лись слёзы;

рэ́ха ~ці́лася па цясні́не — э́хо покати́лось по уще́лью;

во́раг ~ці́ўся наза́д — враг покати́лся наза́д;

2. (катясь, удалиться) укати́ться;

мяч ~ці́ўся далёка — мяч укати́лся далеко́;

3. разг. повали́ться, упа́сть;

ён ~ці́ўся на даро́зе — он повали́лся (упа́л) на доро́ге

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

няўце́шны, ‑ая, ‑ае.

1. Такі, што немагчыма суцешыць, супакоіць. Хіліла маці галаву Над папялішчам, над магілай. Але няўцешную ўдаву Навала тая не скарыла. Шушкевіч.

2. Вельмі моцны па сіле праяўлення (пра гора, слёзы і пад.). — Шабуня памёр, — сказаў Туравец. — Памёр? — перапытаў Крайко. — Эх! — У гэтым «эх» Туравец адчуў няўцешную крыўду і боль. Мележ.

3. Які не прыносіць суцяшэння; несуцяшальны. Няўцешныя весткі прыбываюць кожны дзень: Мінск у руінах, фашысцкае войска ідзе па Беларусі. Лужанін.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

kręcić się

kręc|ić się

незак.

1. круціцца; варочацца;

2. віцца;

łzy ~ą się w oczach — слёзы наварочваюцца;

w głowie mi się ~i — у мяне галава кружыцца

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

го́рло

1. в разн. знач. го́рла, -ла ср.;

2. (бутылки) ры́ла, -ла ср.;

◊

стать поперёк го́рла стаць упо́перак (папяро́к) го́рла;

застря́ть в го́рле засе́сці ў го́рле;

брать за го́рло браць за го́рла;

наступи́ть на го́рло наступі́ць на го́рла;

во всё го́рло на ўсё го́рла;

по го́рло па го́рла;

промочи́ть го́рло прамачы́ць го́рла;

слёзы подступи́ли к го́рло слёзы падступі́лі да го́рла;

с ножо́м к го́рлу приста́ть з нажо́м да го́рла прыста́ць;

сыт по го́рло сы́ты па го́рла;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

шчаслі́вы

1. счастли́вый;

~вае жыццё — счастли́вая жизнь;

~выя слёзы — счастли́вые слёзы;

2. (исключительно приятный) счастли́вый; блаже́нный;

ш. мо́мант — счастли́вый (блаже́нный) миг;

3. (приносящий счастье) счастли́вый, уда́чный;

~вая ду́мка — счастли́вая мысль;

ш. дзень — счастли́вый день;

4. (успешный) счастли́вый, благополу́чный, благоприя́тный;

ш. кане́ц — счастли́вый (благополу́чный, благоприя́тный) коне́ц;

5. (которому везёт) счастли́вый, уда́чливый;

ш. хлапчы́на — счастли́вый (уда́чливый) паренёк;

◊ ~вай даро́гі! — счастли́вого пути́!;

нарадзі́цца пад ~вай зо́ркай — роди́ться под счастли́вой звездо́й;

~выя на час не зважа́юць — погов. счастли́вые часо́в не наблюда́ют

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

надарва́ць, ‑рву, ‑рвеш, ‑рве; ‑рвём, ‑рвяце; зак., што.

1. Крыху, не да канца падраць. Святланка першая працягнула свой білет кантралёрцы. Тая крыху надарвала білет. Васілёнак.

2. Пашкодзіць ад якіх‑н. празмерных намаганняў, напружання. Надарваць здароўе. □ Радзівоніха выплакала ўсе слёзы І голас надарвала. Жычка. // Змучыць фізічна або маральна. — Нашто ж было класці такі воз! — заўважыў Косцік. — Гэта ж можна надарваць каня. Баранавых.

•••

Надарваць (парваць, надарваць) жывот (жываты) — вельмі моцна і доўга пасмяяцца.

Надарваць сэрца — выклікаць душэўныя пакуты.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

не́чысць, ‑і, ж., зб.

Разм.

1. Паводле забабонных уяўленняў — нячыстая сіла, чэрці, ведзьмы і пад. Загудзеў .. [парк] нечуванымі галасамі, .. закруцілася пажоўклае лісце — нібы нечысць уся пазляталася з усіх бакоў. Лынькоў.

2. перан. Жывёлы, насякомыя, якія выклікаюць агідлівае пачуццё. [Дзядзька:] — Бусел знішчае мышэй, гадзюк, пацукоў, вусеняў, жукоў і ўсякую нечысць. В. Вольскі.

3. перан. Аб ганебных людзях, якія ўвасабляюць сабою ўсё варожае, цёмнае. Фашысцкая нечысць. □ [Яшчын:] — Тут пра жыццё думаць трэба, а не слёзы ліць, калі нечысць прагналі са сваёй зямлі. Хадкевіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)