antenna [ænˈtenə] n. (pl. antennae or antennas)
1. tech. антэ́на
2. entomol. ву́сік, шчу́пальца
3. pl. antennae нюх, чуццё (перан.)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
shadowy [ˈʃædəʊi] adj.
1. цяні́сты, заце́нены;
shadowy woods цяні́стыя лясы́
2.перан. няя́сны, невыра́зны, цьмя́ны;
the shadowy past тума́ннае міну́лае
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
◎ По́вадзь (поваць) ’разводдзе, паводка’ (астрав., воран., Сл. ПЗБ), ст.-бел. поводь ’тс’ (Сл. Скар.). Укр. повідь, рус. поводь ’паводка’, польск. powódź ’тс’, чэш., славац. povoden ’тс’, славац. povodie ’басейн ракі’. Ад *po‑ і *vodъ ’водная прастора, шмат вады’ — бязафікснае ўтварэнне са значэннем зборнасці ад вада (гл.), параўн. бегаць ’мноства’ (ТС) ад багацце. Банькоўскі (2, 738) узводзіць да powodzić ’весці’, што сумнеўна з пункту погляду семантыкі. Сюды ж повадзь (поваць) ’многа’ (астрав., воран., Сл. ПЗБ), параўн. укр. повідь ’паводка’, перан. ’безліч’, польск. powódź ’тс’. Перанос паводле падабенства: ’вялікая колькасць вады’ > ’вялікая колькасць чаго-небудзь’. Параўн. яшчэ семантыку ст.-грэч. πέλαγοζ ’мора’, перан. ’акіян (вялікая колькасць), бязмежнасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
урэ́зацца, -э́жуся, -э́жашся, -э́жацца; -э́жся; зак., у што.
1. Уваткнуцца, укліні́цца ў што-н. вузкім, вострым.
Човен урэзаўся ў пясчаны бераг.
Лес клінам урэзаўся ў поле (перан.).
2. перан. Імкліва ўварвацца ўнутр чаго-н.
Конніца ўрэзалася ў варожыя рады.
3. перан. Запомніцца моцна і адразу.
У. ў памяць.
4. перан. З разгону сутыкнуцца з чым-н. (разм.).
Машына ўрэзалася ў слуп.
|| незак. ураза́цца, -а́юся, -а́ешся, -а́ецца і урэ́звацца, -аюся, -аешся, -аецца.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
навальні́ца, -ы, мн. -ы, -ні́ц, ж.
1. Атмасферная з’ява — дождж з громам і маланкай.
Ліпеньскія навальніцы.
2. перан. Грозныя падзеі.
Ваенная н.
3. перан. Бяда, небяспека.
|| прым. навальні́чны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
дружы́ць, дружу́, дру́жыш, дру́жыць; незак. з кім і без дап.
Быць у дружбе з кім-н.; сябраваць.
Хлопцы дружаць з самага маленства.
Д. з кнігай (перан.). Д. са спортам (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
адзеравяне́лы, -ая, -ае.
1. Які стаў цвёрдым, як дрэва, неадчувальным.
Адзеравянелыя ад холаду рукі.
2. перан. Анямелы, здранцвелы, нерухомы, застылы.
А. твар.
3. перан. Безуважны, абыякавы.
|| наз. адзеравяне́ласць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
сакрамента́льны, -ая, -ае (кніжн.)
1. Звязаны з рэлігійным абрадам, рытуальны.
Сакраментальныя словы (таксама перан.: якія гучаць, як заклінанні).
2. перан. Які замацаваўся ў традыцыі, стаў звычайным.
|| наз. сакрамента́льнасць, -і, ж.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
це́мра, -ы, ж.
1. Адсутнасць святла, густы змрок, цемната.
Начная ц.
2. перан. Культурная адсталасць; невуцтва.
3. перан. Увасабленне зла, пакут, цемрашальства.
Перамога святла над цемрай.
|| прым. це́мраны, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
мёртванаро́джаны, -ая, -ае.
Які нарадзіўся мёртвым.
Мёртванароджанае дзіця.
М. праект (перан.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)