велікаду́шнасць, ‑і, ж.
Наяўнасць высокіх душэўных якасцей. На мяне нечакана нахлынула цёплае, да болю шчырае пачуццё да.. чалавека, які па дарозе сюды, магчыма, насустрач смерці, моўчкі цярпеў і наш недавер да сябе, і абразлівую велікадушнасць. Чыгрынаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ціка́ва,
1. Прысл. да цікавы.
2. безас. у знач. вык. Пра наяўнасць увагі, цікавасці, інтарэсу да чаго‑н. Цікава наведаць вёску, дзе нарадзіўся і вырас. Бядуля. — Цікава, цікава, што там твае лічыльнікі паказваюць? — настаражыўся Міхальчук. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Траі́сты ’траякі’, ’падпісаны трыма дзяржавамі’, траі́стасць ’наяўнасць траякіх сувязей або трайнога саставу’ (ТСБМ). З польск. twoisty ’траякі’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
антэна́ты
(н.-лац. antennata)
зборная назва некалькіх груп членістаногіх, для якіх характэрна наяўнасць вусікаў (трахейнадыхальныя і ракападобныя).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
віталі́зм
(фр. vitalisme, ад лац. vitalis = жыццёвы)
плынь у біялогіі, якая дапускае наяўнасць у жывых арганізмах асобай нематэрыяльнай жыццёвай сілы.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
полімарфі́зм, ‑у, м.
Спец.
1. У біялогіі — наяўнасць сярод асобін аднаго і таго ж віду (жывёлы або раслін) форм, якія рэзка адрозніваюцца паміж сабой.
2. У хіміі — здольнасць аднаго і таго ж рэчыва крышталізавацца ў розных формах.
[Ад грэч. poly — многа і morphē — форма.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
развярну́цца, -вярну́ся, -ве́рнешся, -ве́рнецца; -вярні́ся; зак.
1. (1 і 2 ас. не ўжыв.). Разваліцца, разбурыцца.
Старая хата развярнулася.
2. Павярнуцца, каб змяніць становішча або напрамак свайго руху.
3. Пра наяўнасць месца для пэўных дзеянняў.
Там не р., малы ўчастак.
4. Размясціцца ў шырыню па лініі фронту, прыняць баявы парадак (спец.).
|| незак. разваро́чвацца, -аюся, -аешся, -аецца.
|| наз. разваро́т, -у, М -ро́це, м. (да 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
АПАФЕРМЕ́НТ
(ад апа... + фермент),
апаэнзім, бялковая частка складаных (двух- і шматкампанентных) ферментаў. Вызначае выбіральныя дзеянні ферменту ў адносінах да субстрату і магчымасць рэгулявання яго актыўнасці. Для выяўлення каталітычнай актыўнасці апаферменту неабходная наяўнасць небялковага кампанента — кафактару (каферменту).
т. 1, с. 420
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Ісці́зна ’справядлівая справа, справядлівы іск, сапраўдная прыналежнасць’ (Нас.). Ст.-бел. истизна ’наяўныя грошы, наогул наяўнасць чаго-н.’ (Гарб.), ’уласнасць’ (1547 г., Булыка, Лекс. запазыч., 78) запазычана са ст.-польск. iścizna ’капітал, наяўнасць, уласнасць; істотная праўда, рэчаіснасць’. З польскага таксама ўкр. исти́зна ’сапраўдная сума’ (Жэлях.). Слаўскі (1, 472) лічыць паўн.-слав. утварэннем з суф. ‑izna ад *jьstъ (гл. існы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
◎ Напая́ўцы ’навідавоку, пад рукамі’ (круп., Полымя, 1980, 8, 254). З на і *паяўка, відаць, памянш. ад паява ’з’яўленне, наяўнасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)