кубі́чны, ‑ая, ‑ае.

1. Які мае форму куба ​1 (у 1 знач.). Кубічны будынак.

2. Які мае адносіны да куба ​1 (у 2 знач.). Кубічны корань.

•••

Кубічныя меры гл. мера.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ка́бельтаў, ‑тава, м.

1. Мера даўжыні, роўная 0,1 марской мілі, г. зн. 185,2 м. Адплысці на 3 кабельтавы ад берага.

2. Марскі пяньковы канат таўшчынёй ад 150 да 300 мм.

[Гал. kabeltouw.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

ца́ля, ‑і, ж.

Мера даўжыні, роўная 2,54 см. Чужое зямлі мы не хочам — сваёй не саступім ні цалі. Дудар. Праз усё сваё жыццё меў.. [Мікалай] справу з вяршкамі, цалямі, сажнямі... Якімовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

хвілі́на, -ы, мн. -ы, -лі́н, ж.

1. Мера часу, роўная 1/60 гадзіны ці 60 секундам.

Чакаем дваццаць хвілін.

2. Кароткі прамежак часу, імгненне.

Зайдзі на хвіліну, ёсць справа.

Хвілінай веку не надточыш (прыказка).

|| памянш.-ласк. хвілі́нка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак, ж.

|| прым. хвілі́нны, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

◎ Паўвло́чча ’мера зямлі ў 1/2 валокі’ (Нас.), жлоб. паўвалока ’мера зямлі 0,9 га’ (Мат. Гом.). Першае слова з паў- (гл.) і польск. wlókaĄ‑ьje, гл. валока©.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Лукно ’кошык’ (Гарб.). Зах.-укр. лу́кно ’калонія баброў’; рус. ніжнегар., наўг., пск., прыбалт. лукно́ ’кошык’, ’кошык з кары, бяросты’, ’лубок’, ’бочачка’, ’мера зерня, мукі’, ст.-рус. лукъно, лукно ’кадка’, ’ліпаўка’, ’мера сыпучых і вільготных прадуктаў’, польск. łukno ’пасудзіна’, ’мера мёду’, каш. Lukno — назва возера; н.-луж. łuknaško ’века ў прыскрынку’, в.-луж. łuknješko ’акно ў сельскім гаспадарчым будынку’, ст.-чэш. lukno ’пасудзіна для мёду і сыпучых цел’, славац. lukno ’кошык з бяросты’, ’даўняя мера для збожжа’; славен. lukno і lǫ̑kno ’ахвяраванне для ксяндза’, серб.-харв. лу̏кно ’тс’, ’мера для збожжа’, ц.-слав. лукно ’пэўная мера’. Прасл. lǫk(ъ)no ’пасудзіна з бяросты, лубу’ ’мера для збожжа, мёду’ (Слаўскі, 5, 307–308). Да прасл. lękti ’гнуць, выгінаць’, lǫčiti ’лучыць, злучаць’ (Фасмер, 2, 532; Махэк₂, 343; Шустар- Шэўц, 11, 788; Скурат, БЛ, 8, 11). Гл. таксама лук 1. Паводле Трубачова (Ремесл. терм., 164), заўвага Махэка аб няяснасці паходжання слова з’яўляецца недарэчнай.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

са́жань м.

1. уст. (мера даўжыні) Sáshen m -s, -; Kláfter m, n -s, - (дроў)

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

штоф м. (мера вадкасці) Stof m -(e)s, -e, Stauf m -(e)s, -e

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

Сяг ’мера даўжыні’ (Я. Сіпакоў). Параўн. укр. сяг ’сажань; мера даўжыні ў досегу рук (каля 3–4 м)’, рус. сяг ’адлегласць у межах дасягання рук’, польск. siąg ’мера даўжыні’, чэш. sáh ’сажань’. Вытворнае ад сягаць, гл. Насуперак Праабражэнскаму (2, 248), не звязана з сігаць (гл.), параўн. таксама пярэчанні ў Фасмера, 3, 825.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

няўме́ру, прысл.

Разм. Больш, чым трэба, чым патрабуе мера. Росцік Шыпулька, няўмеру худзенькі і вельмі ўжо жвавенькі першакласнік, падказаў тэхнічцы, што гэтыя малыя яшчэ не вучні. Кулакоўскі. [Сабака], відаць, няўмеру асмялеў. Мележ.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)