Кала́ ’каля’ (Бяльк., Жд. 2; капыл., Жыв. сл., мсцісл., З нар. сл.; Сержп. Прымхі, Сцяц., Шат.). Рус. зах.-бран. кала, калуж. кала, кыла ’тс’, апошняе супадае з усх.-бел. формамі: кыла (Бяльк., З нар. сл.). СРНГ не фіксуе шэрагу адпаведнікаў да бел. лексемы, што дазваляе меркаваць аб магчымым беларускім паходжанні калуж. слова (вынік міграцыі насельніцтва). Сустракаецца ў гаворках акала ’каля’. Этымалагічна бел. кала — склонавая форма лексемы кола ’кола’, канцавое ‑а не вельмі яснае. Лексема фіксуецца ў ст.-бел. гаворках і гэта не выключае магчымага працэсу ўплыву на засведчанае ў шэрагу моў коло ’каля’ бел. прыназоўніка каля. Форма коло адзначаецца ў паўдн.-зах. гаворках, адносна каля гл. адпаведны артыкул. З літ. гл. Копечны, ESSJ, SG, I, А, 88. 89.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Náchtwache
f -, -n
1) начна́я ва́рта
2) начно́е дзяжу́рства (каля хворага)
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
Vórhalle
f -, -n вестыбю́ль; цвінта́р (каля царквы); перан. пача́так чаго́-н.
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
каляву́шны, ‑ая, ‑ае.
Які знаходзіцца каля вуха. Калявушная залоза.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
near
[nɪr]
1.
adv.
1) блі́зка; недалёка
Christmas is near — Каля́ды ўжо недалёка
near-allied tribes — блі́зка параднёныя плямёны
2) каля́, блізу́
near a year — блізу́ год, каля́ го́ду
2.
adj.
1) блі́зкі, блізкі́
a near friend — блі́зкі ся́бра
a near relative — блі́зкі свая́к
2) каро́ткі, про́сты
Go by the nearest route — Ідзі́ найкараце́йшай даро́гай
3) блі́зкі, падо́бны
near translation — перакла́д блі́зкі да арыгіна́лу
3.
prep.
блі́зка, каля́, паблі́зу
near the river — каля́ рэ́чкі
4.
v.
набліжа́цца
to near the land — набліжа́цца да бе́рагу
•
- near at hand
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
гры́ўня, -і, мн. -і, гры́вень і -яў, ж. (гіст.).
1. У Вялікім Княстве Літоўскім: адзінка вагі каштоўных металаў вагой каля фунта¹.
2. У Старажытнай Русі: сярэбранае або залатое ўпрыгожанне, якое насілі на шыі.
3. У Расіі: манета вартасцю ў 10 капеек (разм.).
|| прым. гры́ўневы, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
суб...
Першая састаўная частка складаных слоў са знач.:
1) другаснасці, пабочнасці, падначаленасці, маласці ў параўнанні з тым, што названа ў базавай аснове, напр.: субпадрад, субпадрадчык, субынспектар, субпрэфект, субарэнда, субпрадукты, субкантынент, субадзінка, субклетачны, субмікронны, суб’ядзерны;
2) знаходжання каля чаго-н., пад чым-н., напр.: субстратасфера, субальпійскі, субарктычны, субсветлавы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
паранарма́льны
(ад гр. para = каля + лац. normalis = урэгуляваны)
які мае незвычайныя, не растлумачаныя сучаснай навукай, праяўленні.
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
а́трыум
(лац. atrium = пераддзвер’е)
выпінанне покрываў каля трахейнай адтуліны ў насякомых.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
базі́лікі
(гр. basilicos = царскі)
зборнікі візантыйскага права, складзеныя каля 890 г.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)