радыёгра́ма, ‑ы, ж.

Паведамленне, перададзенае па радыётэлеграфе. Расшыфраваць радыёграму. □ У радыёграме з ЦК партыі бальшавікоў Беларусі на імя дзядзі Косці раілася пашырыць вопыт яго групы на іншыя чыгункі. Лынькоў.

[Ад слова радыё і грэч. gramma — пісьмовы знак, запіс.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

у́льчы, ‑аў; адз. ульч, ‑а, м.; ульчанка, ‑і, ДМ ‑нцы; мн. ульчанкі, ‑нак; ж.

Народ тунгуса-манчжурскай моўнай групы, які жыве ў Хабараўскім краі ў раёне ніжняга Амура.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разбі́ць, разаб’ю́, разаб’е́ш, разаб’е́; разаб’ём, разаб’яце́, разаб’ю́ць; разбі́ў, -бі́ла; разбі́; разбі́ты; зак.

1. гл. біць.

2. Пашкодзіць ударам, параніць.

Р. галаву.

3. перан. Загубіць, разбурыць.

Р. мары і надзеі.

Р. чужое шчасце.

4. каго-што. Раздзяліць на часткі, на групы; размеркаваць.

Р. лес на ўчасткі.

Р. атрад на групы.

5. каго-што. Перамагчы, нанесці паражэнне.

Р. ворага.

6. перан. Даказаць памылковасць, беспадстаўнасць, неабгрунтаванасць каго-, чаго-н.

Р. праціўнікаў новай ідэі.

7. Паставіць, раскінуць (палатку і пад.).

Р. лагер.

8. Распланаваўшы, пасадзіць што-н.

Р. парк.

9. што. Растрэсці, разварушыць, раскінуць.

Р. сена.

Р. гной на полі.

|| незак. разбіва́ць, -а́ю, -а́еш, -а́е.

|| наз. разбіва́нне, -я, н. і разбі́ўка, -і, ДМ -біўцы, ж. (да 4, 7—9 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

аддзялі́цца, -дзялю́ся, -дзе́лішся, -дзе́ліцца; зак.

1. Вылучыцца з агульнай адзінай масы.

А. ад натоўпу.

2. Адстаць, адарвацца і пад. ад цэлага, выдзеліцца.

Тры самалёты аддзяліліся ад групы і накіраваліся да станцыі.

3. Стаць самастойным гаспадаром пасля падзелу маёмасці; адасобіцца.

Сын аддзяліўся ад бацькоў.

|| незак. аддзяля́цца, -я́юся, -я́ешся, -я́ецца.

|| наз. аддзяле́нне, -я, н.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

раско́л¹, -у, м.

1. гл. раскалоць.

2. Месца, па якім што-н. расколата або раскалолася; трэшчына.

3. перан. Раздзяленне каго-, чаго-н. на групы, часткі, абумоўленае наяўнасцю рознагалоссяў.

Р. у грамадстве.

4. Рэлігійна-грамадскі рух у Расіі, які ўзнік у сярэдзіне 17 ст., быў накіраваны супраць афіцыйнай царквы і закончыўся ўтварэннем стараверства.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

дыяста́з, ‑у, м.

Спец.

1. Арганічнае злучэнне, што належыць да групы ферментаў і выклікае ператварэнне крухмалу ў цукар.

2. Разыходжанне дзвюх касцей у суставе з-за намнажэння ў ім вадкасці.

[Ад грэч. diastasis — раз’яднанне.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

новапрыбы́ўшы, ‑ая, ‑ае.

Які толькі што, нядаўна прыбыў. / у знач. наз. новапрыбы́ўшы, ‑ага, м.; новапрыбы́ўшая, ‑ай, ж. Так крок за крокам.. [Сцяпан] праслед[а]ваў пана паручыка Ельскага, .. фарм[ір]аваў групы з новапрыбыўшых. Пестрак.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

парто́рг, ‑а, м.

Партыйны арганізатар — выбарны кіраўнік партыйнай групы. Парторг маўчаў, і шырокая ўсмешка асвятляла яго твар. Прокша. Парторг паведаміў, колькі камуністаў прысутнічае, прапанаваў вылучыць кандыдатуры для рабочага прэзідыума. Шыцік.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

распылі́цца, ‑пылюся, ‑пылішся, ‑пыліцца; зак.

1. Ператварыцца ў пыл.

2. Ператварыўшыся ў пыл, разляцецца, рассеяцца.

3. Разбіцца, рассеяцца на дробныя групы. Сілы праціўніка распыліліся. // перан. Разм. Заняцца адначасова многімі справамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

уйгу́ры, ‑аў; адз. уйгур, ‑а, м.; уйгурка, ‑і, ДМ ‑рцы; мн. уйгуркі, ‑рак; ж.

Народнасць цюркскай моўнай групы, якая жыве на тэрыторыі КНР і ў СССР — у Сярэдняй Азіі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)