шмат², -а́, М шмаце́, мн. -ы́, -о́ў, м. (разм.).
Абрывак, адарваны кавалак чаго-н.
Валяліся шматы паперы.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
шыфрава́льшчык, -а, мн. -і, -аў, м.
Спецыяліст па шыфраванні чаго-н.
|| ж. шыфрава́льшчыца, -ы, мн. -ы, -чыц.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
эвакуа́тар, -а, м.
1. Той, хто займаецца эвакуацыяй каго-, чаго-н.
2. Грузавы аўтамабіль, які эвакуіруе транспарт.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
Паборнік ’заўзяты прыхільнік, абаронца каго-, чаго-н.’ (ТСБМ). Рус. побо́рник, ст.-рус. побо́рник (XII ст.), серб.-харв. побо́рник ’тс’. Да бароцца (гл.). У бел. мове можа быць новым кніжным запазычаннем з рус.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Майстэрня ’прадпрыемства па рамонту або вырабу чаго-небудзь’, ’аддзел цэха ці завода’, ’памяшканне для работы мастака, скульптара’ (ТСБМ, Бяльк.) — адыменнае Nomen loci (суф. ‑ьnʼa), як і ўкр. майсте́рня ’тс’. Да ма́йстар (гл).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Механі́зм ’частка машыны, прылады, апарата’, ’унутраны лад, сістэма чаго-небудзь’ (ТСБМ). Паводле Крукоўскага (Уплыў, 83) — з рус. механизм, якое з еўр. моў, утворанае ад новалац. mechanismus на падставе ст.-грэч. μηχανέ ’інструмент’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Вы́скырка ’жанчына, якая смяецца дзе трэба і дзе не трэба’ (З нар. сл.). Ад вы́скірыць (зубы); параўн. дыял. скі́рыці зубы ’абы-чаго смяяцца’, скі́рыцца ’тс’ (гл.) з суф. ‑к‑. Параўн. шчэрыць (зубы).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Прэ́гці, прэ́гціса ’вельмі хацець’ (ТС), прэ́гчыся ’моцна, прагна імкнуцца, дамагацца чаго-небудзь’, ’прыкладаць непамерныя намаганні для дасягнення мэты; высільвацца’ (ТСБМ, Сцяшк.), са скуры прэ́гчыся ’старацца як моц-сілы’ (Янк. БФ). Гл. пра́гнуць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Смя́так ‘згушчэнне чаго-небудзь вадкага; вільгаць толькі што зрубленага дрэва’ (Нас.), смя́тка ‘недавараная частка яйца’ (Сцяц.). Рус. смя́тка ‘вадкі, некруты стан (аб яйку)’. Ад месці (гл.); Праабражэнскі, 2, 343; Фасмер 3, 695.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
наляпі́ць, ‑ляплю, ‑лепіш, ‑лепіць; зак.
1. што і чаго. Прыляпіць што‑н. да паверхні чаго‑н. Наляпіць афішу на сцяну. □ — Учора.. [акупанты] наляпілі перад вечарам усюды загады, каб усім сабрацца ў адно месца. Мележ.
2. чаго. Лепячы, нарабіць, прыгатаваць нейкую колькасць чаго‑н. Мяккі снег качаўся ў камы, і хлопчыкі наляпілі баб. Гарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)