Рэ́занка ’бульба (рэзаная, насенная)’ (Мат. Гом.; маст., Сл. ПЗБ, ТС), рэ́зынка ’тс’ (Яўс.), рэ́занка, рэ́занчык ’адзін кавалачак пакрышанай бульбы’ (Вешт.), рэ́занка ’рэзь у жываце’ (Нар. словатв., Нас.), ’хустка без махроў’ (ПСл), ’хустка (паўшарсцяная)’ (Мат. Гом.), різанка, рызанка ’невялікая галаўная хустка’ (Сакал.), рэза́нка, рэза́нчык ’адрэзаны кавалак сала’ (ТС), сюды ж рэзанік ’звараная неабіраная перарэзаная бульбіна’ (Нар. словатв.), рэзанікі ’тс’ (ТС, Шатал.), рэзакі́, рэзанкі́, рэзуны́, рэзу́нкі (Вешт. яшчэ назва палавінкі), рэзаны́ ’тс’ (ТС), рэзьнікі ’тс’ (ваўк., Сл. ПЗБ); рэзанкі ’бульбяны суп’ (ЛА, 4, ПСл), рэзкі ’тс’ (ЖНС), рэзанка, рэзкі́ ’тс’ (ТС). Параўн. славац. rezance ’локшыны’, серб. і харв. реза́нцы ’тс’. Ад рэзаць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
аказіяналі́зм
(ад с.-лац. occasionalis = выпадковы)
1) ідэалістычны напрамак у еўрапейскай філасофіі 17 ст., які адмаўляў сувязь паміж псіхічнымі і фізічнымі з’явамі;
2) лінгв. слова, пабудаванае па законах дадзенай мовы, але ўжытае адзін раз, для дадзенага выпадку.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
інвагіна́цыя
(ад ін- + лац. vagina = похва)
1) адзін са спосабаў гаструляцыі, калі частка сценкі зародка заварочваецца ў яго поласць і ўтварае ўнутры лісток — першасную энтадэрму;
2) мед. заходжанне адной кішкі ў другую; адна з форм непраходнасці кішэчніка.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
маза́іка
(фр. mosaïque)
1) карціна, узор, арнамент з рознакаляровых кавалачкаў шкла, каменьчыкаў, керамічных плітак, шчыльна падагнаных адзін да аднаго;
2) майстэрства рабіць такія ўзоры і малюнкі;
3) перан. злучэнне разнародных элементаў, стракатая сумесь (напр. м. літаратурнага жыцця).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
эльсго́льцыя
(н.-лац. elsholtzia)
травяністая расліна сям. ясноткавых з чаранковым лісцем і дробнымі лілова-пурпуровымі кветкамі ў густых коласападобных суквеццях, пашыраная пераважна ва Усх. Азіі; на Беларусі трапляецца адзін від паблізу жылля (народныя назвы — меліса, падтынная мята).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
Omnes homines aequales sunt
Усе людзі аднолькавыя.
Все люди одинаковы.
бел. Адзін ‒ васемнаццаць, а другі ‒ без двух дваццаць. Адным мірам мазаны. Што ўсяму міру, тое і бабінаму сыну. Сонца свеціць усім роўна.
рус. И за синим морем горох не под печью сеют. Одним ми ром мазаны. Одного поля ягода.
фр. Tous les hommes sont pétris de la même argile (Все люди созданы из одной и той же глины).
англ. All are tarred with the same brush (Одной кистью мечены).
нем. Überall bäckt man das Brot im Ofen (Везде пекут хлеб в печи).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Homines amplius oculis, quam auribus credunt
Людзі болей вераць вачам, чым вушам.
Люди больше верят глазам, чем ушам.
бел. Лепш адзін раз убачыць, чым сто разоў пачуць.
рус. Лучше один раз увидеть, чем десять раз услышать.
фр. Il vaut mieux se fier à ses yeux qu’à ses oreilles (Лучше доверять глазам, чем ушам). Voir c’est croire (Увидеть ‒ поверить). Vu une fois, cru cent fois (Один раз увидишь, сто раз поверишь).
англ. Seeing is believing (Увидеть ‒ значит поверить).
нем. Die Ohren glauben anderen Leuten, die Augen glauben sich selbst (Уши верят другим людям, глаза ‒ самому себе).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
па́раніна
1. Папар; адпачываючае адзін год поле, на якім сеюць азімыя (Жытк., Касц. Бяльк., Лёзн., Маз., Нас., Слаўг., Стол.). Тое ж па́рына (Мсцісл., Слаўг.), пар (паўсям.), па́рініна (Касц. Бяльк., Слаўг.).
2. Пакінуты папар пад пашу; аблога (Крыч., Слаўг.); часовы папас на папары (Лёзн., Слаўг., Тал. Мядзв.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)
нюх (род. ню́ху) м.
1. обоня́ние ср.; (о животных — ещё) нюх; чутьё ср.;
у саба́кі до́бры н. — у соба́ки хоро́ший нюх (хоро́шее чутьё);
2. перен., разг. чутьё ср., нюх;
◊ ні за н. таба́кі — ни за поню́шку табаку́;
на (адзі́н) н. — на (одну́) поню́шку;
саба́чы н. — соба́чий нюх
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
умата́ць сов.
1. (наматывая, мотая, уместить в чём-л., на чём-л.) умота́ть;
вялі́кага матка́ ў адзі́н клубо́к не ўмата́ць — большо́й мото́к в оди́н клубо́к не умота́ть;
2. разг. обмота́ть;
у. паку́нак шпага́там — обмота́ть свёрток шпага́том;
3. вмота́ть;
у. напа́рстак у клубо́к — вмота́ть напёрсток в клубо́к
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)