сядзі́ба, ‑ы, ж.

1. Жылыя і гаспадарчыя пабудовы разам з садам, агародам, якія складаюць адну гаспадарку (у сельскай мясцовасці). Перад .. [Нявідным] раскрываецца круглая паляна, а на паляне відаць сядзіба — хутар ці сярэдняй рукі фальварак. Колас. Суровая, марозная была зіма, снегам замяло дарогу, што вяла з лесу ў далёкую панскую сядзібу. Лупсякоў. — Я так мяркую, — казаў .. [Ксяпевіч] далей, — што хоць сядзіба Несцяровічаў у нізіне, з гарышча хаты ці з вышак адрыны ўся шаша як на далоні. Новікаў. // Памешчыцкі дом як цэнтр маёнтка. Відны фрагменты драўлянай сядзібы і карчмы з заезным дваром за масіўнай сцяной. «Помнікі». // Гаспадарчы і жылы цэнтр сельскагаспадарчага прадпрыемства (саўгаса, калгаса і пад.). Люся другі месяц жыла з бацькамі на цэнтральнай сядзібе саўгаса «Дружба». Даніленка. Ад эмтээсаўскай сядзібы метраў з чатырыста — і поле. Лобан. // Разм. Наогул — месца, дзе размяшчаецца якая‑н. установа. У грамадзянскую вайну цеснаватыя пакоі гэтага, дома на нейкі час сталі сядзібай польскай дэфензівы і, напэўна, нямала б маглі расказаць аб мужнасці перад вачыма смерці барацьбітоў антыбелапольскага падполля і беларускіх партызан 1919 года У. Шумскага, С. Плашчынскага і інш. Ліс.

2. Зямельны ўчастак, заняты збудаваннямі ў адрозненне ад зямлі пад палямі, лугамі, лесам. [Сымон:] — А якая ў мяне сядзіба! Шостая частка яго [Халусты]. Чарнышэвіч. Сядзіба ў Мацея Глоткі шырокая, а от жа наважыў новую хату паставіць ледзь не ўпрытык да суседскіх акон. Марціновіч. // Зямельны ўчастак каля дома, заняты агародам, садам; прысядзібны ўчастак. Усё забрала мачыха, прыхапіўшы і тое, што вырасла на сядзібе. Шамякін. На сядзібе былі яблыні, слівы і розныя садовыя пусты. Ермаловіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

urząd, ~ędu

urz|ąd

м.

1. ведамства, установа;

~ąd celny — мытня;

~ąd statystyczny — статыстычнае ведамства;

~ąd kontroli państwowej — бюро дзяржаўнага кантролю;

~ąd pracy — бюро па працаўладкаванні;

~ąd skarbowy — казначэйства;

~ąd stanu cywilnego — аддзел запісаў актаў грамадзянскага стану;

2. пасада; служба;

powołać na ~ąd — прызначыць на пасаду;

odwołać (usunąć) z urzędu — зняць (звольніць) з пасады;

piastować ~ąd — займаць пасаду;

obrońca z ~ędu юр. дзяржаўны абаронца;

z ~ędu — паводле становішча; паводле занятку (мець права на што);

zrobić co na ~ąd уст. зрабіць што на заказ;

na ~ąd zrobiony уст. зроблены як на заказ

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Stélle

f -, -n ме́сца, пункт

etw. an die ríchtige ~ stéllen — паста́віць што-н. на ме́сца

an ~ (G, von D) — заме́ст (каго-н., чаго-н.)

an j-s ~ tréten* — замяшча́ць каго́-н.; стаць [заня́ць] чыё-н. ме́сца

sich an j-s ~ versétzen — паста́віць сябе́ на чыё-н. ме́сца

nicht von der ~! — ні з ме́сца!

die Zahl 100 hat drei ~n — 100 – трохзна́чны лік

2) ме́сца, yры́вак, ча́стка; мо́мант; паса́ж

3) ме́сца, паса́да, рабо́та, слу́жба

sich um éine ~ bewérben* — дабіва́цца ме́сца

4) шта́тная адзі́нка

5) інста́нцыя, устано́ва

6)

auf der ~ — неадкла́дна

an Ort und ~ sein — быць на ме́сцы

zur ~ sein — вайск. прыбы́ць, з’яві́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)

дом м

1. (будынак) Haus n -es, Häuser;

жылы́ дом Wóhnhaus n, Wóhngebäude n -es, -;

аднакватэ́рны дом Éinfamili¦enhaus n;

шматкватэ́рны дом Méhrfamili¦enhaus n, (großes) Wóhnhaus n;

буйнапане́льны дом Gróßplattenhaus n;

но́вы [суча́сны] дом Néubau m -s, -bauten;

2. (жыллё, кватэра) Beháusung f -, -en; Wóhnung f -, -en; Quartíer [kvar-] n -s, -e; Logis [-´ʒi:] n - [-´ʒi:(s)], pl - [-´ʒi:s];

3. (сям’я) Famíli¦e f -, -n;

4. (установа) Heim n -(e)s, -e; Haus n; Ánstalt f -, -en;

дом адпачы́нку Erhólungsheim n;

дом культу́ры Kultúrhaus n;

дзіця́чы дом Kínderheim n;

начле́жны дом Náchtasyl n -s, -e;

інвалі́дны дом Behíndertenheim n;

радзі́льны дом Entbíndungsheim n;

вар’яцкі дом Írrenhaus n;

зада́нне на дом Háusaufgabe f -, -n;

дапамага́ць у доме im Háushalt hélfen*;

зада́ць на дом (für zu Háuse) áufgeben*;

сумава́ць па доме Héimweh háben;

5. (дынастыя) Haus n;

з дому … gebórene …

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

ста́нцыя ж

1. Statión f -, -en, Báhnhof m -(e)s, -höfe;

чыгу́начная ста́нцыя Báhnhof m, Éisenbahnstation f;

вузлава́я ста́нцыя Knótenpunkt m -(e)s, -e, Kréuzungsbahnhof m;

ста́нцыя адпраўле́ння Ábgangsbahnhof m, Versándstation f;

ста́нцыя прызначэ́ння Bestímmungsbahnhof m, Zíelbahnhof m;

тава́рная ста́нцыя Güterbahnhof m;

сартава́льная ста́нцыя Rangíerbahnhof [rãʒi:r-] m;

тупіко́вая ста́нцыя Kópfbahnhof m;

пасажы́рская ста́нцыя Persónenbahnhof m;

пераса́дачная ста́нцыя Úmsteigebahnhof m, Übergangsbahnhof m;

ста́нцыя метро́ Ú-Bahnhof m, Métrostation f;

насту́пная ста́нцыя … (аб’ява ў транспарце) nächster Halt …;

2. (установа) Statión f, Amt n -(e)s, Ämter, Stélle f -, -n;

тэлефо́нная ста́нцыя Férnsprechamt n, Férnsprechvermittlungsstelle f;

электры́чная ста́нцыя Kraftwerk n -(e)s, -e, Elektrizitätwerk n;

метэаралагі́чная ста́нцыя Wétterwarte f -, -n, Wétterdienststelle f;

до́следная ста́нцыя с.-г. Versúchsstation f;

аўтазапра́вачная ста́нцыя Tánkstelle f;

бензазапра́вачная ста́нцыя Zápfstelle f, Tánkstelle f;

водаачышча́льная ста́нцыя Kläranlage f -, -n;

воданапо́рная ста́нцыя Wásserwerk n;

сейсмі́чная ста́нцыя Érdbebenwarte f -, -n;

радыёлакацы́йная ста́нцыя Radárstation f;

3. геал, геагр (пункт стаянкі) Stándpunkt m -(e)s, -e;

4. касм:

касмі́чная ста́нцыя Wéltraumstation f

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

цэнтр, ‑а, м.

1. Спец. Пункт перасячэння якіх‑н. восей, ліній у фігуры, пункт з’асяроджання якіх‑н. адносін у целе. Цэнтр сіметрыі. Цэнтр акружнасці.

2. Сярэдзіна, сярэдняя частка чаго‑н. У самым цэнтры дубняку разгарнуліся ўшыр і ўвысь два волаты-дубы. Бядуля. Камандзірская зямлянка знаходзілася ў цэнтры лагера. Шамякін. // Частка, звычайна сярэдняя, горада, пасёлка і пад., дзе размешчаны асноўныя адміністрацыйныя ўстановы. Не даходзячы да цэнтра горада, Лабановіч ідзе глухім завулкам у бок прыстані. Колас. Цэнтра — некалі тут на ўзгорку стаяла царква — зусім не пазнаю: будынкі клуба, медпункта і калгаснай канцылярыі замыкаюць у сваім коле невялічкі скверык. Васілевіч.

3. Месца сканцэнтравання якой‑н. дзейнасці. Касмічны цэнтр. Цэнтр энергетыкі. Цэнтр міжнароднага рабочага руху. □ Масква, дзе знаходзіўся цэнтр абароны нашай Радзімы, .. перапраўляла нам цераз лінію фронту спецыяльна абучаныя групы і атрады для дыверсійнай і разведвальнай работы. «Звязда». // перан. Самае галоўнае, важнае, асноўнае. У цэнтры паэмы Максіма Танка стаяць адважныя савецкія патрыёты. Бугаёў. — Вось Янку Здольніка і трэба паставіць у цэнтры п’есы, — гаварыў Міровіч. Рамановіч. // Той (тое), вакол каго (чаго) групуецца, якому падпарадкоўваецца ўсё іншае. На гэтым сходзе .. [Міхась Чарот] цэнтр, гэта відаць і ў перапынках, калі яго тут жа акружае то адна, то другая група. Скрыган.

4. Горад, буйны населены пункт, які мае адміністрацыйнае, прамысловае, культурнае значэнне для якой‑н. мясцовасці, краіны. Раённы цэнтр. Абласны цэнтр.

5. Вышэйшы орган кіравання якой‑н. дзейнасцю. Загад цэнтра. Інструктар з цэнтра. □ Праменіцца сонца ў небе, Шуміць за сялом ураджай: Хоць рапарт кароткі аб хлебе У цэнтр, у ЦК, пасылай. Калачынскі. // У складзе назваў некаторых устаноў ці аддзяленняў, якія ведаюць чым‑н. На экранах тэлевізараў надпіс: «Гомельскі аматарскі тэлевізійны цэнтр». «Маладосць».

6. Спец. Група нервовых клетак, якая рэгулюе тую ці іншую функцыю арганізма.

7. У буржуазных парламентах — назва прамежкавых (паміж правымі і левымі) буржуазных партый, груп, груповак. Частка дэлегатаў, вядома, была неакрэсленай або хісталася па некаторых пытаннях, — так званы на парламенцкай мове «цэнтр», або «балота». Ленін.

8. Спец. Дэталь станка з конусным канцом, прызначаным для падтрымкі загатовак пры іх апрацоўцы.

•••

Гандлёвы цэнтр — будынак, у якім размяшчаюцца магазіны розных профіляў і розныя ўстановы бытавога абслугоўвання.

Тэлевізійны цэнтр — установа з тэхнічным абсталяваннем для тэлевізійнага вяшчання.

Цэнтр нападзення — асноўны ігрок групы нападзення ў футбольнай, хакейнай і пад. камандах.

Цэнтр цяжару — а) пункт цела, праз які праходзіць раўнадзейная сіла цяжару яго частак пры розных становішчах цела ў прасторы; б) самае асноўнае, галоўнае ў чым‑н.

(Быць) у цэнтры ўвагі — лічыцца галоўным, асноўным, выклікаць усеагульны інтарэс.

[Лац. centrum.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

слу́жба ж

1. Díenst m -es; Amt n -es (пасада); Díenststelle f -, -n, Büró n -s, -s (месца службы);

дзяржа́ўная слу́жба Stáatsdienst m -es;

вайско́вая слу́жба Wéhrdienst m, Militärdienst m;

быць на вайско́вай слу́жбе bei der Armée [beim Militär] sein;

прыда́тны да слу́жбы вайск wéhrdiensttauglich, díensttauglich;

узя́ць на слу́жбу ánstellen vt, in Dienst néhmen*; engagíeren [ãgɑ´ʒi:-] vt;

паступі́ць на слу́жбу in (den) Dienst tréten* (да каго-н bei D); éine Stélle ánnehmen* [ántreten*];

быць на слу́жбе im Dienst sein;

не́сці слу́жбу den Dienst verséhen*;

пайсці́ са слу́жбы den Dienst quittíeren; ábdanken vi;

2. (сфера працы, установа):

слу́жба інфарма́цыі Informatiónsdienst m, Informatiónsstelle f;

даро́жная слу́жба Stráßendienst m;

слу́жба забеспячэ́ння вайск Versórgungsdienst m;

слу́жба су́вязі Post- und Férnmeldedienst m; вайск Náchrichtenwesen n -s;

3. царк Góttesdienst m; Mésse f -, -n (у католікаў);

саслужы́ць каму-н слу́жбу j-m (D) éinen Dienst erwéisen* [léisten];

паста́віць што-н на слу́жбу etw. díenstbar máchen, etwas in (den) Dienst stéllen;

паво́дле абавя́зку слу́жбы díenstlich;

◊ я прашу́ цябе́ не ў слу́жбу, а ў дру́жбу! ich bítte dich um éinen Fréundschaftsdienst

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)

суд м

1. юрыд (установа) Gerícht n -(e)s, -e, Geríchtshof m -(e)s, -höfe; Geríchtsbehörde f -, -n;

наро́дны суд Vólksgericht n;

Міжнаро́дны суд Internationáler Geríchtshof;

суд прыся́жных Schwúrgericht n;

траце́йскі суд Schíedsgericht n, Arbitráge [-ʒə] f -, -n;

тавары́скі суд гіст Kamerádschaftsgericht n, Schíedskommission f -, -en;

вае́нна-палявы́ суд Kríegsgericht n, Stándgericht n;

выкліка́ць у суд vor Gerícht láden*;

звярну́цца ў суд den Réchtsweg beschréiten*;

падава́ць у суд на каго-н j-n verklágen, j-n geríchtlich belángen, gégen j-n geríchtlich vórgehen*;

пасяджэ́нне суда́ Geríchtssitzung f -, -en, Geríchtsverhandlung f -, -en;

узбудзі́ць спра́ву ў судзе́ éinen Prozéss ánstrengen;

2. (меркаванне) Úrteil n -(e)s, -e;

я аддаю́ гэ́та на Ваш суд ich überlásse es Ihrem Úrteil;

3. юрыд (разгляд справы) Geríchtsverhandlung f, Geríchtsverfahren n -s, -;

прыця́гваць да суда́ geríchtlich zur Verántwortung zíehen*;

адда́ць пад суд vor Gerícht stéllen, dem Gerícht übergében*;

быць пад судо́м únter Ánklage stehen*;

без суда́ і сле́дства óhne Geríchtsverfahren;

чыні́ць суд і распра́ву уст Gerícht hálten* und bestráfen, die Geríchtshoheit áusüben;

судЛі́нча Lýnchjustiz [´lynç- і ´lınʧ-] f;

суд го́нару Éhrengericht n;

◊ на няма́ й суду́ няма́ ≅ wo nichts ist, hat (selbst) der Káiser sein Recht verlóren

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)