саліпсі́зм

(ад лац. solus = адзін + ipse = сам)

форма суб’ектыўнага ідэалізму, якая прызнае адзінай рэальнасцю толькі свядомасць індывіда і адмаўляе існаванне аб’ектыўнай рэчаіснасці.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

эпіго́н

(гр. epigonos = нашчадак)

паслядоўнік якога-н. навуковага, палітычнага, мастацкага кірунку, які прымяняе ідэі сваіх папярэднікаў і нічога не ўносіць новага сам.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Прыцінь1, прыціня ’быстрыня (у рацэ)’ (Ласт.). Да прыць, прыткі (гл.).

Пры́цінь2 ’зеніт’: у сам прыцінь сонца (Ласт.). Відаць, як і пры́цін ’кульмінацыя’ (Ласт.), да прыціна́ць (гл.), параўн. рус. прити́н ’мяжа руху, пункт стаяння’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

адзінока, самотна, нелюдзіма, сіратліва □ сам па сабе, як пень

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

аўтакефа́лія

(ад гр. autos = сам + kephale = галава)

незалежная, самакіравальная праваслаўная царква.

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Асамі́сты ’паважны’ (Яруш., Нас.). З асаністы ў выніку народнай этымалогіі пад уплывам слова сам: параўн. сінанімічнае самавіты. Рус. осанистый ад осаниться прыняць паважны, мажны выгляд’ ад значэння ’атрымаць сан’ (гл. сан). Параўн. осамицьца (Нас.) ад осаниться.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Разбе́рыць ’адрозніць’ (лудз., Сл. ПЗБ), ’разблытаць’: круцялі разберым (паст., там жа), ’высветліць’: разберыш ты сам (в.-дзв., там жа). Хутчэй за ўсё ад разабра́ць, разбіра́ць (гл.), але прычыны трансфармацыі слова незразумелыя (уплыў літ. ber̃ti ’веяць; сеяць’?).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

beleben

vt, vi vimp жада́ць (сабе), хаце́ць, мець жада́нне

tu, was dir ~ — рабі́, як сам мярку́еш

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

slber

pron dem разм. сам, сама́, само́, са́мі

◊ ~ ssen macht fett — ≅ ко́жны на сваю́ руку́ ця́гне

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

Ermssen

n -s меркава́нне, ду́мка

nach igenem ~ — паво́дле свайго́ меркава́ння

nach friem ~ — як сам() наду́маеш

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)