дэнты́кулы
(лац. denticulus = зубец)
архіт. рад невялікіх дэкаратыўных прамавугольных выступаў на карнізе ў іанічным ордэры, карынфскім ордэры і адным з варыянтаў рымска-дарычнага ордэра, сухарыкі.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
анфіла́да
(фр. enfilade)
доўгі рад пакояў з размешчанымі па адной прамой лініі дзвярамі (часта ў палацах, старадаўніх будынках).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Астрэ́шыць, остре́шить ’пакрыць хату саломай’ (Шушк.). Дзеяслоў утвораны цыркумфіксам о‑ — ‑ити ад стреха ’страха’ (гл. страха). Адсюль і остришнык (Клім.) ’саламяны снопік, які ідзе ў ніжні рад для пакрыцця страхі’: стреха — острешие — острешьный — острешник.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Радчу́ха ’памылка пры ўвядзенні асновы красён у бёрда’ (ганц., Сл. ПЗБ). Утворана ад рад 1 або рэ́дкі (гл.) па той жа словаўтваральнай мадэлі, што і словы шасту́ха, сяму́ха ’назвы бёрда па колькасці пасмаў асновы’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
буто́н, ‑а, м.
Пупышка кветкі; кветка, якая яшчэ не распусцілася. Ты ведаеш апавяданне са школьнай хрэстаматыі, як хлопчык раскрываў пупышкі, бутоны кветак, каб яны хутчэй зацвілі на клумбе. Колас. Раптам Антосю кінуўся ў вочы цэлы рад яблынь, на якіх дзе-нідзе пачыналі раскрывацца ружовыя бутоны. Стаховіч.
[Фр. bouton.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шта́бель
(ням. Stabel)
роўна, у пэўным парадку складзены рад ці некалькі радоў чаго-н. (напр. ш. дроў, ш. шпал).
Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)
Нака́т ’дарога, вымашчаная бярвеннямі’ (Жд. 1), ’рад бярвенняў, якія накладваюцца на ўжо звязаны плыт’ (Нар. сл.), ’след ад колаў, воза’ (Бяльк.). Усё ад накаці́ць, наката́ць, гл. ката́ць у розных значэннях. Сюды ж нака́тнік ’тонкае бервяно’ (Гарэц.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
чарада́, -ы́, ДМ -дзе́, мн. чаро́ды і (з ліч. 2, 3, 4) чарады́, чаро́д, ж.
1. Рад аднародных прадметаў, жывых істот, якія размяшчаюцца або рухаюцца адзін за адным.
Ч. машын.
Ч. хмар.
2. Статак, гурт жывёл, група птушак, рыб аднаго віду.
Ч. авечак.
Ч. кароў.
Ч. птушак.
3. Гурт, натоўп (людзей).
Ч. хлопчыкаў.
Ч. мужчын.
4. Чарга.
Заўтра яго ч. пасвіць кароў.
5. у знач. прысл. чарадо́й (-о́ю). Адзін за другім; бесперапынна.
Думкі плылі чарадой.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
трактава́ць 1, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., што.
1. Разглядаць, расцэньваць якім‑н. чынам. [П’еса А. Маўзона «Пад адным небам»] у вострай палемічнай форме трактуе актуальныя праблемы сучаснасці. Рамановіч.
2. Даваць тлумачэнне чаму‑н., тлумачыць. Трактаваць закон. // У літаратуры, мастацтве — разумець, тлумачыць пэўным чынам (сюжэт, тэму, вобраз і пад.). Міцкевіч гаворыць, напрыклад, што Пранціся Пустарэвіча, ролю якога яму даводзілася выконваць, трактавалі толькі як прапойцу, не ўваходзячы ў сацыяльную сутнасць гэтага вобраза. «Беларусь».
трактава́ць 2, ‑тую, ‑туеш, ‑туе; незак., каго.
Абл. Частаваць. Браты падхапілі ведзьму Барабаху на рукі, панеслі ў шацёр, пачалі частаваць-трактаваць. Есць ведзьма Барабаха, п’е. Якімовіч. // Абдорваць. А Свіда рад быў, рад, вядома: Рублём Міхала ён трактуе, Цыгарай хвацкаю частуе. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
гра́нка
1. Градка, ляха (Жытк.).
2. Баразна бульбы, рад кукурузы, буракоў, морквы (Жытк., Стол.).
3. Баразна, якая ўтвараецца за плугам (Жытк.).
Беларускія геаграфічныя назвы. Тапаграфія. Гідралогія. (І. Яшкін, 1971, правапіс да 2008 г.)