ха́тка, ‑і, ДМ ‑тцы; Р мн. ‑так; ж.
1. Памянш.-ласк. да хата; невялікая хата. Глядзіць [Янка] — стаіць пры моры маленькая рыбацкая хатка. Якімовіч. Неўзабаве гэтая невялічкая хатка на ўскраіне вёскі зрабілася штабам буйнейшай будоўлі на Беларусі. Грахоўскі. Свая хатка — як родная матка. Прыказка.
2. Жыллё бабра і некаторых іншых вадзяных жывёл з галінак, сцёблаў трыснягу і пад. Мінуўшы стройныя бары, Прайшлі б па мокрых кладках І паглядзелі б, як бабры Майструюць дружна хаткі. Свірка. // Гняздо птушкі. А побач з ім, на галінцы клёну, цвіркае верабей, яшчэ ўсё не пакідаючы надзеі выпрасіць у шпака яго новую хатку. Брыль.
•••
Астаткі з хаткі — усё, што ёсць, што засталося.
Хатка на курыных ножках (лапках) — невялікая, старая хата.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ру́хнуть сов.
1. павалі́цца; (обрушиться) абвалі́цца, абру́шыцца, абуры́цца; (упасть) упа́сці; (без сил) звалі́цца;
стена́ ру́хнула сцяна́ абвалі́лася (упа́ла);
2. перен. па́сці, правалі́цца, пайсці́ ма́рна; (погибнуть) загі́нуць;
ру́сское самодержа́вие ру́хнуло ру́скае самадзяржа́ўе па́ла;
все пла́ны врага́ ру́хнули усе́ пла́ны во́рага правалі́ліся;
наде́жды ру́хнули надзе́і пайшлі́ ма́рна (не збылі́ся);
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
cień
cie|ń
м.
1. цень;
~ń do powiek — цень для павекаў;
~ń drzewa (domu) — цень дрэва (дома);
~ń nadziei — цень надзеі; прамень надзеі;
~ń wątpliwości — цень сумнення;
bać się własnego ~nia — баяцца ўласнага ценю;
wygląda jak ~ń — выглядае, як цень;
chodzi za nim jak ~ń — ходзіць за ім, як цень;
usunąć się w ~ń перан. стаць незаўважальным; адысці ў цень;
2. ~nie мн. духі; цені; здані;
chińskie ~nie тэатр. кітайскія цені
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
і́скра, ‑ы, ж.
1. Маленькая часцінка распаленага або палаючага рэчыва. Сухое вецце хвоі патрэсквала ў полымі і сыпала ўгору снапы іскраў. Лынькоў. Стралялі іскрамі ў грубцы бярозавыя дровы. Васілевіч.
2. Яркі зіхатлівы водбліск, бліскучая кропка. Вось першы промень над зямлёю бліснуў — І іскраў у расе не пазбіраць. Панчанка. На агромністым чорным полагу неба трапяталіся зеленаватыя іскры зорак. Паслядовіч.
3. перан.; чаго. Пачатак, пробліск, праяўленне якога‑н. пачуцця, думкі, таленту. Іскра радасці. Іскра надзеі. □ Здавалася, у .. моцным целе [Майбарады] звініць кожны мускул, а ў вачах ніколі не згасалі іскры вясёлага смеху. Шамякін.
•••
Электрычная іскра — форма імгненнага электрычнага разраду.
Аж іскры з вачэй пасыпаліся — пра замарачэнне ад болю ў выніку моцнага ўдару па галаве.
Божая іскра — пра адаронасць, наяўнасць таленту ў каго‑н.
Закінуць іскру (у душу) гл. закінуць.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
sterile
[ˈsterəl]
adj.
1) стэры́льны, стэрылізава́ны
2) неўрадлі́вы, бяспло́дны
sterile land —
а) абло́га, я́лавіна f.
б) неўрадлі́вая зямля́
3) бяспло́дны, я́лавы
a sterile cow — я́лавая каро́ва, я́лаўка f.
4) няпло́дны (пра расьлі́ны)
sterile flower — пустацьве́т -а m.
5) бяспло́дны, бясплённы, які́ не дае́ вы́нікаў, бескары́сны (пра пра́цу, нату́гі)
sterile hopes — бяспло́дныя надзе́і
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
poor
[pʊr]
1.
adj.
1) бе́дны
2) благі́, дрэ́нны, не зусі́м до́бры
a poor crop (cook) — благі́ ўраджа́й (ку́хар)
poor soil (health) — дрэ́нная зямля́ (здаро́ўе).
3) сьці́плы, мізэ́рны, недастатко́вы
4) бе́дны, няшча́сны
5) невялі́кі, малы́
a poor chance — малы́ ша́нец, ма́ла надзе́і
2.
n. the poor
бе́дныя лю́дзі; лю́дзі, што жыву́ць у няста́чы
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
змро́чны, ‑ая, ‑ае.
1. Слаба асветлены; цёмны. Змрочнае памяшканне. □ Змрочны яловы лес перайшоў паступова ў светлы і сухі сасновы бор. В. Вольскі. Змрочная, непрытульная ноч напаткала ўцекачоў у .. цясніне. Быкаў. // перан. Які выклікае цяжкае ўражанне сваёй паныласцю, непрыгляднасцю; шэры, нудны. Змрочны пейзаж.
2. Пануры, хмуры, насуплены. Бацька змрочны, як хмара, хадзіў па хаце. Чарнышэвіч. // Які выражае панурасць, заклапочанасць. На змрочным твары Фаміча То прамільгне прамень надзеі, То наплыве, як цень, адчай. Бачыла. // Поўны цяжкіх пачуццяў; бязрадасны. Змрочны настрой. □ У галаве круцяцца думкі, неспакойныя, змрочныя. Асіпенка.
3. перан. Цяжкі, беспрасветны. Змрочныя гады зняволення. □ І не лёгка верыць успамінам Пра цяжкія, змрочныя часы. Лойка.
4. перан. Накіраваны супраць прагрэсу, чалавечнасці; жорсткі, рэакцыйны. Яркае ўяўленне аб самаахвярнай барацьбе рэвалюцыйнай моладзі супраць змрочных сіл рэакцыі стварае сцэна ў адным з віленскіх рэстаранаў. Хромчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
абяца́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак. і незак.
1. з інф. Даваць абяцанне што‑н. зрабіць. Крысціна ідзе на спатканне з незнаёмым мужчынам, які абяцаў знайсці ёй працу. Васілевіч. Сам не мае, а другому абяцае. Прыказка. // каго-чаго, каго-што і каму-што. Даваць абяцанне каму‑н. аддаць, перадаць што‑н. у яго распараджэнне. За галаву Ціхана мінскі губернатар абяцаў тады вялікія грошы. Бядуля. Нашы сцежкі сышліся зусім нечакана. Ды я ні разу яшчэ не падумаў, што лёс абяцаў мне не гэтую. Брыль.
2. што і без дап. Выклікаць якія‑н. спадзяванні, падаваць надзеі на што‑н. Глядзеў, ці хіліцца ўніз дым, — Дажджу нішто не абяцала. Колас. Я хапаўся за ўсякую думку, якая магла абяцаць які-небудзь ратунак. Якімовіч.
•••
Абяцаць залатыя горы — вельмі многа абяцаць, не клапоцячыся аб выкананні абяцанага.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
спра́ўдзіць, ‑джу, ‑дзіш, ‑дзіць; зак., што.
1. Ажыццявіць, здзейсніць; выканаць. Помсціць кляўся родны брат І ўсе таварышы яго. І спраўдзяць. Будзе ведаць свет Аб справе слаўных змагароў. Броўка. Валя арганізавала школу, каб толькі спраўдзіць мару. Лужанін. Хадоська выняла з хусткі гасціпчык, дала кожнаму па сушанай грушцы, спраўдзіла матчыну волю — паклала на стол нізку грыбоў. Мележ.
2. Апраўдаць што‑н. (звычайна пра надзеі і пад.). Нічога не кажучы хлопцу аб тым, што ён не спраўдзіў спадзяванняў, майстар пачаў тлумачыць, што трэба рабіць. Шахавец. «Няўжо дачка мяне пакіне?.. Не спраўдзіць бацькавых надзей?..» Аўрамчык.
3. Упэўніцца ў чым‑н., праверыць што‑н. Іван Сымонавіч спраўдзіў: на палях кнігі ажно вунь колькі разоў паўтараецца Міхасёва прозвішча. Брыль.
4. Разм. Правільна прадказаць што‑н. — Глядзіце, хоць раз спраўдзіў наш сіноптык, — сказаў камандзір палка Пішчыкаў, узіраючыся ў акно. Алешка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
га́снуць несов.
1. прям., перен. га́снуть, ту́хнуть, угаса́ть; (уменьшаться, слабеть — ещё) ме́ркнуть, тускне́ть;
га́сне святло́ — га́снет (ту́хнет) свет;
га́слі і астыва́лі вуго́льчыкі — га́сли и остыва́ли угольки́;
г. зо́ры — га́снут звёзды;
г. надзе́і — га́снут наде́жды;
г. пачу́цці — га́снут (угаса́ют) чу́вства;
~не бляск у вача́х — га́снет (ме́ркнет, тускне́ет) блеск в глаза́х;
2. (миновать) зака́тываться;
яго сла́ва ~не — его́ сла́ва зака́тывается
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)