Тары́ф ’устаноўленая сума збораў, аплаты’ (ТСБМ, Некр. і Байк.), тары́фа ’тс’ (Вруб.), ’спіс тавараў з расцэнкамі’ (Ласт.), ’аплата згодна лічыльніку (у таксі)’: у тарыфе ездзіць (гарад., Сл. ПЗБ), ст.-бел.тарыфъ ’цэннік’ (1711 г., КГС). Запазычана з рус.тари́ф ’тс’ або з польск.taryfa ’тс’, taryf ’тс’; апошнія выводзяць з іт.tariffa ’тс’ (Булыка, Лекс. запазыч., 84), сучасныя запазычанні праз рускую з франц.tarif ’тарыф’, якое з італ., ісп. і парт.tarifa ’тс’ < араб.ta‘rîf(a) ’абвяшчэнне (платы)’ < ‘árrafa ’ён абвясціў’. Выводзяць таксама з тапоніма Тарыфа — назва вострава ў Міжземным моры (Фасмер, 4, 24; ЕСУМ, 5, 522; Голуб-Ліер, 477).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
See
I
f -, Sé¦en мо́ра
zur ~ — на мо́ры; мо́рам
auf óffener [hóher] ~ — у адкры́тым мо́ры
an der ~ — на бе́разе мо́ра
in ~ géhen* [stéchen*] — выхо́дзіць у мо́ра, адпраўля́цца ў марско́е пла́ванне
die fáule ~ — штыль, бязве́трые
éine schwére ~ — бурлі́вае [бу́рнае] мо́ра
schwére [gróbe] ~ ging über das Schiff — веліза́рная хва́ля набе́гла на карабе́ль
II
m -s i Sé¦es, Sé¦en во́зера
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
берагава́я артыле́рыявайск. Küstenartillerie f -, -ri¦en;
берагава́я паласа́ Küstenstrich m -(e)s (калямора);
берагавы́я ска́лы Küstenklippen pl
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
брадзі́ць1, браджу, бродзіш, бродзіць; незак.
1. Павольна, не прытрымліваючыся дарогі і пэўнага кірунку, хадзіць; блукаць. Міхалка брадзіў за Скуратовічавымі каровамі па пакошы і пожні ніў.Чорны.Ходзіць ён [казёл] па ельніку, Бродзіць па бярэзніку.Якімовіч.// Перамяшчаючыся, наведваць розныя месцы, пранікаць куды‑н. Бродзіць вецер шумлівы, стоногі, Белых зайцаў па моры пасе.Бядуля.
2. Рабіць, пракладваць брод (у 2 знач.).
брадзі́ць2, бродзіць; незак.
Знаходзіцца ў стане браджэння (у 1 знач.). Сок вінаградны недзе ў бочках бродзіць.Рудкоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
хаджэ́нне, ‑я, н.
1.Дзеяннепаводледзеясл. хадзіць (у 2, 3 знач.).
2.Уст. Вандраванне, паломніцтва. Хаджэнне па святых месцах.// Адзін з жанраў старажытнарускай літаратуры, у якім апісваюцца вандраванні. «Хаджэнне за тры моры» цвярскога купца Афанасія Нікіціна.
•••
Хаджэнне ў народ — рух разначыннай інтэлігенцыі ў вёску ў 60–70 гг. 19 ст. з асветніцкімі, рэвалюцыйнымі мэтамі.
Мець хаджэнне (кніжн.) — быць ва ўжыванні, у абыходку.
Хаджэнне па муках (пакутах) — шэраг цяжкіх жыццёвых выпрабаванняў, якія ідуць адно за адным.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АНКО́НА
(Ancona),
горад і порт на УЦэнтр. Італіі, на Адрыятычным моры. Адм. ц. правінцыі Анкона і вобласці Марке. 104 тыс.ж. (1990). Машынабудаванне (у т. л. суднабудаванне), нафтаперапр., лёгкая, харч.прам-сць; вытв-сцьмуз. інструментаў, маёлікі, вырабаў са шкла. Рыбалоўства. Ун-т. Нац. музей вобласці Марке, карцінная галерэя. Помнікі ант. і сярэдневяковай архітэктуры: трыумфальная арка Траяна (пасля 115), раманскія і гатычная пабудовы 12—15 ст. Бальнеалагічны курорт. Ваенна-марская база.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
АДМІРА́Л
[гал. admiraal ад араб. амір аль (бахр) уладар на моры],
воінскае званне (чын) вышэйшага афіцэрскага саставу ў ваенна-марскіх флатах мн. дзяржаў. У Еўропе паявілася ў 12 ст. ў Венецыі і Генуі, а затым распаўсюдзілася на флаты інш. краін (у Польшчы ўведзена ў 17 ст., у Расіі — на пач. 18 ст. У СССР устаноўлена з 1940 і адпавядала званню генерал-палкоўніка ў арміі). Існуюць таксама званні контр-адмірал, віцэ-адмірал, адмірал флоту і інш.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
міра́ж
(фр. mirage)
1) аптычная з’ява ў атмасферы, пры якой узнікаюць уяўныя адлюстраванні далёкіх наземных прадметаў у сувязі з пераламленнем сонечных праменяў у нераўнамерна нагрэтых слаях паветра (назіраецца ў пустынях, стэпах, на моры);
2) перан. нешта падманлівае, уяўнае.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)