Вя́ркаць ’пішчаць, скавытаць, плакаць’ (Шат.); ’слаба крычаць на розныя галасы’ (КЭС, лаг.), вя́ркыць ’гаварыць павучальным тонам’ (Бяльк.), вяркъць ’скавытаць, плакаць’ (міёр., Нар. лекс.). Рус. арханг. вяркать ’бурчаць’, свярдл. вя́ргать ’бурчаць, сварыцца, груба гаварыць’, урал. ва́ргать ’сярдзіта бурчаць, сварыцца, быць незадаволеным’. Запазычана з балтыйскіх моў; параўн. літ. ver̃kti ’плакаць’, vérkauti ’крычаць (аб саве)’; ’усхліпваць’, pravìrkti ’заплакаць’, лат. verksêt ’ціха плакаць’ (Лаўч., дыс., 71).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
scold
[skoʊld]
1.
v.t.
1) прабіра́ць, ла́яць; свары́цца, крыча́ць
His father scolded him — Ба́цька насвары́ўся на яго́
2) рабі́ць вымо́ву
2.
n.
сварлі́вая асо́ба
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
Гайкнуць, гайкаць ’уздыхнуць, вохнуць’ (Шэйн, Песні). Гукапераймальнае. Няясна, якая сувязь з рус. га́йкаць ’крычаць «гай»’ (аб гэтым апошнім гл. Фасмер, 1, 384).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
thumb1 [θʌm] n. вялі́кі па́лец (рукі, рукавіцы)
♦
be all (fingers and) thumbs быць ве́льмі няспры́тным, нязгра́бным;
give smb. thumbs up крыча́ць «бра́ва»;
under smb.’s thumb пад пято́й у каго́-н.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Зяпа ’пашча’. Рус. дыял. зяпа калуж. ’рот’, дан. ’крыклівы чалавек’, серб.-харв. зја̑п ’адтуліна’. Параўн. зіепа́ті ’ледзь дыхаць’ (Сл. паўн.-зах.), віц. зіпа́ць ’раўці’ (Касп.). Параўн. славац. ziapať ’крычаць, раўці’, балг. зяпам ’стаю з адкрытымі вуснамі’, макед. зјапа ’ззяць (быць адкрытым)’, рус. зя́пать, зепа́ть ’зяваць, крычаць’, укр. зіпа́ти ’крычаць’, польск. ziepać, zipać ’цяжка дыхаць’. Зяпа — бязафіксны назоўнік ад дзеяслова *зяпа́ць ’адкрываць (пашчу)’ < прасл. zěpati. Параўн. літ. žiopsóti ’быць разявакай’, ст.-ісл. geipa ’балбатаць’, нарв. geipa ’адкрываць’, ням. geifen, geipen ’быць разявакай’. І.‑е. аснова тая ж, што ў зяваць, ззяць, зяхаць (гл.) з пашырэннем ‑p‑: *gʼhoi‑p‑, *gʼhei‑p‑. Фасмер, 2, 94–95; БЕР, 1, 671.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
запхну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак., каго-што.
Разм.
1. Пхнуўшы, уціснуць, засунуць што‑н., упіхнуць каго‑н. куды‑н. Фішар з падкрэсленай абыякавасцю запхнуў за пазуху кніжку. Быкаў. Арыштаваных запхнулі ў машыны. Няхай.
2. Заткнуць рот, закрыць якую‑н. адтуліну. [Грэт] пачала вырывацца, плакаць, крычаць, але ёй запхнулі рот. Маўр.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
апастыля́цца, ‑яюся, ‑яешся, ‑яецца; незак., з кім і без дап.
Разм. Лаяцца, сварыцца. [Таццяна:] — Вунь.. [мужыкі] стаяць, маўчаць, як вады ў рот набраўшы. Хай дурныя бабы крычаць, хай апастыляюцца, а мы, разумненькія, памаўчым, паглядзім, як яно куды. Зарэцкі. // Задзірацца, трымаць сябе задзірліва. [Сымон:] — Нам апастыляцца з немцам з-за якога глупства няварта. Лынькоў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ка́ўкаць ’мяўкаць’ (Касп., Сцяшк. МГ), ’падаваць голас пра чалавека)’. Гл. Лаўчутэ, Сл., 113. Запазычанне з літ. мовы. Параўн. літ. kaũkti ’крычаць дзікім голасам, выць, плакаць’, лат. kaukt ’выць, крычаць’. Слова па сваёй прыродзе гукапераймальнага характару, але Лаўчутэ, там жа, мяркуе, што з лінгвагеаграфічных меркаванняў трэба прыняць уплыў балтыйскіх моў на беларускую. Параўн. таксама Сл. паўн.-зах., 2, 439–440. Гл. яшчэ Трубачоў, Эт. сл., 9, 166–167.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
перекрёсток м. скрыжава́нне, -ння ср.; (перепутье) ро́стань, -ні ж.; (распутье) раздаро́жжа, -жжа ср.;
◊
крича́ть на всех перекрёстках крыча́ць усі́м і ўсю́ды (пра што-небудзь).
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (актуальны правапіс)
reprove
[rɪˈpru:v]
v.t.
га́ніць, ганьбава́ць каго́, крыча́ць на каго́
to reprove the boy for teasing the cat — накрыча́ць на хлапца́ за то́е, што дра́жніць ката́
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)