памало́ць сов.
1. (всё, многое) перемоло́ть, смоло́ть;
п. усё жы́та — перемоло́ть (смоло́ть) всю рожь;
2. (нек-рое время) помоло́ть
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
сцерабі́ць сов.
1. искроши́ть;
мы́шы сцерабі́лі ўсё жы́та ў гумне́ — мы́ши искроши́ли всю рожь в гумне́;
2. съесть, уплести́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (актуальны правапіс)
вы́барачны, ‑ая, ‑ае.
Не кожны, некаторы; не суцэльны, частковы. Выбарачны кантроль. □ Людзі не чакалі, пакуль роўна даспее.. жыта, а пачыналі жніво выбарачным парадкам, галоўным чынам на ўзгорках. Паслядовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нажа́ць, ‑жну, ‑жнеш, ‑жне; ‑жнём, ‑жняце; зак., чаго.
Зжаць нейкую колькасць чаго‑н. Нажаць капу жыта. □ Толькі канчаючы работу, людзі заўважылі, як страшэнна многа яны пажалі збажыны. Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насе́нне, -я, н.
1. Зачатак вышэйшых раслін, які складаецца з зародка і абалонкі; семя, зерне.
Н. развіваецца з семязавязі.
2. зб. Зярняты раслін, прызначаныя для пасеву.
Н. жыта.
3. перан. Пачатак чаго-н.; тое, што мае ўплыў, уздзеянне.
Пасеяць у сэрцы добрае н.
4. перан. Нашчадкі каго-н. (разм.).
|| прым. насе́нны, -ая, -ае (да 1 і 2 знач.).
Насенная бульба.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (пад рэд. І. Л. Капылова, 2022, актуальны правапіс)
радзю́жка, ‑і, ДМ ‑жцы; Р мн. ‑жак; ж.
Абл. Дзяружка. Пасярод .. падворка на старых саматканых радзюжках сушылася на сонцы жыта. Арочка. Завуць радзюжкамі дзяружкі У нас здавён. Лойка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцерабі́ць, сцераблю, сцярэбіш, сцярэбіць; зак., што.
1. Раздрабніць на часткі, пагрызці, пакрышыць. Мышы сцерабілі жыта ў гумне.
2. перан. Разм. З’есці (у вялікай колькасці). Што зарабіў, тое і сцерабіў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Жыце́ц ’расліна Phleum L.’ (Нас.). Рус. жите́ц ’Bromus secalinus L’, укр. житець ’Bromus mollis L.’ Ад асновы, прадстаўленай у слове жыта з суфіксам ‑ец (< ‑ьць): житьць > жыцец на метанімічнай падставе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Жы́цік ’расліна Lolium, род з сям. злакавых’. Параўн. польск. życica ’тс’. Ад. *žitъ ’злак’, утворанага, як і жыта (гл.), але аднесенага да м. р., з суфіксам ‑ік на метанімічнай падставе.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Націра́ць ’змятаць з абмалочанага збожжа пустыя каласы’ (барыс., талач., Сл. ПЗБ, Шатал.). Відаць, да це́рці, націра́ць ’шараваць, шморгаць’, што адлюстроўвае тэхналогію ачысткі абмалочанага збожжа, параўн.: Мятлой націралі жыта (Сл. ПЗБ).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)