пу́таться

1. в разн. знач. блы́тацца;

ни́тки пу́таются ні́ткі блы́таюцца;

мы́сли пу́таются ду́мкі блы́таюцца;

2. (вмешиваться) разг. блы́тацца; уме́швацца;

пу́таться не в своё де́ло уме́швацца не ў сваю́ спра́ву;

3. страд. блы́тацца; уме́швацца; пу́тацца; см. пу́тать.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ГРО́ДЗЕНСКАЯ ДРУКА́РНЯ, Гродзенская каралеўская друкарня,

адно з найбуйнейшых выдавецтваў на Беларусі ў канцы 18 ст. Існавала ў Гродне ў 1775—96(?). Створана на аснове друкарні Віленскай езуіцкай акадэміі, перавезенай у 1775 у Гродна падскарбіем літоўскім А.Тызенгаўзам пасля скасавання ордэна езуітаў. У Гродзенскай друкарні працавала каля 30 чалавек, была ўласная майстэрня для адліўкі літар. Выдала каля 100 кніг навуковай, рэліг., маст. л-ры на польск., лац., царкоўнаслав., франц., ням., яўр. мовах. Друкавала матэрыялы сесій сейма Рэчы Паспалітай і Трыбунала ВКЛ. Выданні вызначаліся высокай якасцю друку, маст. афармлення, паперы (завозілася пераважна з Прусіі). Спыніла дзейнасць у сярэдзіне 1790-х г., абсталяванне перададзена Віленскай каталіцкай епархіі.

У Гродзенскай друкарні выдадзены «Кароткі збор карфагенскай і егіпецкай гісторыі» Г.Барэцкага (1776), «Флора Літвы» Ж.Э.Жылібера (1781), творы Вальтэра, Мальера, Ф.Карпінскага, І.Красіцкага, М.Карповіча і інш. У 1776—83(?) тут друкаваўся штотыднёвік «Gazeta Grodzieńska » («Гродзенская газета»), у 1796 — «Kurier Litewski» («Літоўскі веснік»).

Літ.:

Голенченко Г.Я. Библиографический список белорусских старопечатных изданий XVI—XVIII вв. Мн., 1961;

Кніга Беларусі, 1517—1917: Зводны кат. Мн., 1986;

Мальдзіс А.І. Кнігадрукаванне Беларусі ў XVIII ст. // Книга, библиотечное дело и библиография в Белоруссии. Мн., 1974.

С.В.Казуля.

т. 5, с. 426

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

Festina lente (Suetonius)

Спяшайся павольна.

Спеши/торопись медленно.

бел. Цішэй едзеш ‒ далей будзеш. Ідзі ціха, абмінеш ліха. Ціхім крокам далей зойдзеш. Як паедзеш у аб’езд, будзеш у абед, а як нацянькі ‒ будзеш к вячэры.

рус. Тише едешь ‒ дальше будешь. Потише ‒ к делу поближе. Дело верши, да не спеши. Тихий воз будет на горе. Шагом обозы идут.

фр. Hatêz-vous lentement (Спешите/торопитесь медленно).

англ. Hasten slowly (Спеши медленно).

нем. Eile mit Weile (Спеши медленно).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

абла́дзіць сов., разг.

1. привести́ в поря́док; почини́ть; обла́дить;

а. стару́ю ха́ту — привести́ в поря́док (почини́ть, обла́дить) ста́рую избу́;

2. (выгодно устроить) обде́лать, обрабо́тать, обтя́пать; обла́дить;

ён ско́ра ~дзіў гэ́ту спра́ву — он бы́стро обде́лал (обрабо́тал, обтя́пал, обла́дил) это де́ло

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нева́жный

1. (несущественный) нява́жны, неісто́тны; (незначительный) нязна́чны; (мелкий) дро́бны; нікчэ́мны; дро́бязны;

нева́жное де́ло нява́жная спра́ва;

нева́жный вопро́с нява́жнае (неісто́тнае, нязна́чнае) пыта́нне;

2. (не вполне хороший) разг. нядо́бры, дрэ́нны;

нева́жное здоро́вье дрэ́ннае здаро́ўе, здаро́ўе не ве́льмі (не ве́льмі што).

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Actam rem agere

Рабіць зробленую справу.

Делать сделанное дело.

бел. На лёдзе хату будаваць. Бобу ў гаросе шукаць. Ваду ў ступе таўчы. 3 пяску вяроўку віць.

рус. Переливать из пустого в порожнее. Меледу меледить. Толочь воду в ступе. Толкать, что само катится.

фр. Verser du vide dans du creux (Переливать из пустого в порожнее). Piler de l’eau dans un mortier (Толочь воду в ступе).

англ. To mill the wind (Молоть ветер).

нем. Phrasen dreschen (Молотить фразы).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)

гра́дус м., в разн. знач. гра́дус;

ву́гал у 45 ~саўу́гол в 45 гра́дусов;

20 ~саў маро́зу — 20 гра́дусов моро́за;

мацу́нак 40 ~саў — кре́пость 40 гра́дусов;

пад ~сам — под гра́дусом;

апо́шні (аста́тні) г. — из рук вон пло́хо; после́дняя сте́пень; после́днее де́ло

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ко́нчыцца сов.

1. ко́нчиться, око́нчиться, зако́нчиться;

спекта́кль ~чыўся по́зна — спекта́кль ко́нчился (око́нчился, зако́нчился) по́здно;

2. (иссякнуть, израсходоваться) ко́нчиться;

бензі́н ~чыўся — бензи́н ко́нчился;

3. (завершиться) разреши́ться;

спра́ва ~чылася са́мым нечака́ным чы́намде́ло разреши́лось са́мым неожи́данным о́бразом;

4. умере́ть (в муках); ко́нчиться

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

заслу́га ж. заслу́га;

~гі пе́рад наву́кай — заслу́ги пе́ред нау́кой;

гэ́та не мая́ з.э́то не моя́ заслу́га;

па ~гах — по заслу́гам, за де́ло;

ста́віць сабе́ ў ~гу — ста́вить себе́ в заслу́гу;

па ~гах і запла́тапосл. по заслу́гам и пла́та

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ne differas in crastinum

Не адкладай на заўтра.

Не откладывай на завтра.

бел. «Няхай» або «пачакай» ‒ Божа, не дай. Не адкладай на заўт­ра, што паспееш зрабіць сёння.

рус. Не откладывай на завтра того, что можно сделать сегодня. Одно «нынче» лучше двух «завтра». Отклад не идёт на лад. На отложенное дело снег падает. Кой день пришёл, тот до нас дошёл, а кой впереди, тот и береги/того и берегись. Откладывай безделье, но не откладывый дело. Что отложено, то потеряно. Не покидай в запас дела, а покидай в запас хлеба.

фр. Ne remets pas à demain les affaires (Не откладывай дела на завтра).

англ. Never put off till tomorrow what ycu can do today (He откладывай на завтра то, что можно сделать сегодня). Delays are dangerous (Отклад опасен). Procrastination is the thief of time (Промедление крадёт время). Delay anything and you c neglect it (Отложи что-то ‒ и забудешь).

нем. Das Heute soll dem Morgen nichts borgen (Сегодняшний день не должен ничего давать взаймы завтрашнему). Heute ist besser als zehn Morgen (Сегодняшний день лучше, чем десять завтрашних). Verschiebe nicht auf morgen, was du heute kannst besorgen (Не откладывай на завтра то, что можно сделать сегодня).

Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)