1. Набыць пэўныя асаблівасці ў працэсе вытворчасці, работы. Шкура добра вырабілася.
2.Разм. Запэцкацца. Вырабіцца ў сажу.
3.Разм. Выйсці, выбрацца са складанага становішча; выкруціцца. [Калатухін:] — Ну, ледзь вырабіўся! Амаль з пасткі! Амаль не схапілі за руку!Мележ.// Вызваліцца ад каго‑, чаго‑н. Сымон, вырабіўшыся з-пад Мікіты, схапіў кабылу за аброць.Брыль.
4. Напрацавацца, нарабіцца.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
засло́н1, ‑а, м.
Вайсковы атрад для аховы і прыкрыцця галоўнай часткі войска. Камандаванне зрабіла манеўр: пакінуўшы заслон, нечакана павярнула галоўныя сілы брыгады ў другім кірунку.Шамякін.За ракой стаіць невялікі заслон на балотах, абараняе подступ да пераправы. Заслону загадана біцца да апошняга патрона.Лынькоў.
засло́н2, ‑а, м.
Абл. Пераносная лаўка; услон. Каля стала стаялі заслоны і некалькі старых .. крэслаў.Чорны.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
насме́рць, прысл.
1. Так, што падыходзіць смерць; да смерці. Раніць насмерць. Забіць насмерць. □ Урэшце [мужчыны] знайшлі некалькі выступаў і палезлі ўверх, рызыкуючы кожны момант паляцець уніз і разбіцца насмерць.Маўр.// Не шкадуючы жыцця, да канца. Біцца насмерць. □ Атака ішла за атакай. Але абаронцы горада стаялі насмерць.«Звязда».
2.перан.Разм. Вельмі моцна. Перапалоханыя насмерць бандыты, страціўшы свайго атамана, пакідаліся на падлогу.Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
рассла́біцца, ‑блюся, ‑бішся, ‑біцца; зак.
1. Пазбавіцца сіл, напружання; аслабець. Вова расслабіўся і сёмы раз ужо не перакуліўся, калыхнуўся назад.Хомчанка.Холад між тым і асвяжаў, не даваў расслабіцца, напружваў усе мышцы.Быкаў.
2. Стаць слабкім; пасвабаднець; расслабець. [Даніла] намацаў дрыжачымі пальцамі канец раменьчыка на хамуце, рвануў яго на сябе — супонь расшморгнулася, расслабілася, і Белакапытны, вылузаўшы галаву з хамута, выскачыў з баразны.Капыловіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шлёпацца, ‑аюся, ‑аешся, ‑аецца; незак.
Разм.
1. Гучна, з пляскам, шумам стукацца, біцца аб што‑н. Вялікі саган з капустай быў абхоплены полымем. Вар у ім.. шлёпаўся.Бядуля.
2. Шумна, з глухім гукам падаць; плюхацца. Адна качка хіснулася, нырае ўніз, няёмка махае аслабелымі кры[ла]мі і, апісаўшы дугу, раптам шлёпаецца ў ваду.Колас.Часта і густа шлёпаліся міны і снарады.Марціновіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Тупкаць, ст.-бел.тупкати ‘тачыць, кляпаць’ (ГСБМ), сюды ж ту́пко — пра нерашучага чалавека (навагр., Нар. словатв.), параўн. літ.tùpkus ‘павольны чалавек’; ту́пканнік ‘той, хто тупае’, ту́пкыньня ‘таптанне, топанне’ (Юрч. СНЛ). Параўн. укр.ту́пкати ‘пераступаць з нагі на нагу на адным месцы’, серб.ту̏пкати, харв.tȕpkati ‘прытоптваць’, ‘таптацца’, макед.тупка ‘стукаць, удараць’, ‘біцца (аб сэрцы)’. Утварэнне на базе гукапераймальнага туп, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́цкі — ‘сядзець малому ў бацькі за спінай’ (Вушац. сл.), «калі малога нясуць заплеччу» (Наша Ніва, 2003, 6 чэрв.). З дзіцячай мовы, відаць, гукапераймальнага паходжання, параўн. укр.туц выгук, што імітуе стук рагамі, ту́цати ‘біцца рагамі (пра барана)’ (ЕСУМ, 5, 687), ід.tuc ‘тыц’, tucen ‘тыкаць’ (Астравух, Ідыш-бел. сл.), а таксама польск.nosić kogo na barana ‘насіць каго на спіне (плячах)’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
спле́сцісясов.
1.прям., перен. сплести́сь;
галі́нкі дрэў сплялі́ся — ве́точки дере́вьев сплели́сь;
падзе́і сплялі́ся ў склада́ны ву́зел — собы́тия сплели́сь в сло́жный у́зел;
2.перен., разг. (схватиться) сцепи́ться;
сплялі́ся бі́цца — сцепи́лись в дра́ке
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
tilt2[tɪlt]v.
1. нахіля́ць; нахіля́цца; схіля́ць; схіля́цца;
tilt one’s head ускі́дваць галаву́
2. біць; бі́цца;
tilt at smb./smth. напада́ць, накі́двацца на каго́-н./што-н. з кры́тыкай
♦
tilt at windmills змага́цца з ветраны́мі млына́мі, быць донкіхо́там
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
змага́цца
1. (біцца, ваяваць) kämpfen vi (за што-н für, um A), ríngen* vi (um A); (супраць чаго-н gégen A, mit D);