Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
шве́ды, ‑аў; адз.швед, ‑а, М ‑дзе, м.; шведка, ‑і, ДМ ‑дцы; мн. шведкі, ‑дак; ж.
Народ скандыпаўскай групы, які складае асноўнае насельніцтва Швецыі.
•••
За дзедам-шведамгл. дзед 1.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
А́БАСКІ МІ́РНЫ ТРАКТА́Т 1743.
Падпісаны паміж Расіяй і Швецыяй у г. Аба (сучасны Турку, Фінляндыя). Завяршыў рус.-швед. вайну 1741—43, якая скончылася паражэннем Швецыі. Пацвердзіў умовы Ніштацкага мірнага дагавора 1721. Устанавіў рус.-швед. мяжу па р. Кюмене (цяпер Кюмі-Іокі, Фінляндыя).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
А́РНАЛЬДСАН
(Arnoldson) Клас (27.10.1844, г. Гётэбарг — 20.2.1916),
грамадскі дзеяч Швецыі, публіцыст. У 1881—87 дэпутат швед. парламента. Выступаў за нейтралітэт Швецыі і аб’яднанне сканд. краін. Адзін з заснавальнікаў Швед. саюза міру і арбітражу (1883). Удзельнічаў у вырашэнні нарв. канфлікту (1895—1905) як прыхільнік аддзялення Нарвегіі ад Швецыі. Нобелеўская прэмія міру (1908, разам з Ф.Баерам).
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Во́рвань ’лой, які вытапліваецца з сала марскіх жывёлін’ (БРС, КТС). Запазычанне з рус.ворвань ’тс’ (Шанскі, 1, В, 163), дзе яно са ст.-швед.narhval, швед., дац.narval, ст.-ісл.náhrvalr ’кіт’ (Фасмер, 1, 351).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
нетаро́пкі, ‑ая, ‑ае.
Які ўсё робіць не спяшаючыся, з развагай; няспешны. Калгасам кіраваў той жа Рыгор Швед, аднак гэта быў цяпер ураўнаважаны, нетаропкі чалавек, сталы сем’янін.Хадкевіч.// Уласцівы таму, хто не спяшаецца, хто робіць усё няспешна. У калідоры пачуліся нетаропкія крокі, шапаценне прарызіненых плашчоў, гутарка.Карпюк.З хлява далятала нетаропкая гаворка і звон малака аб вёдры.Асіпенка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ні́кель. Запазычана праз ням.Nickel са швед.kopparnickel, nickel ад імя ўласнага Nikolaus, першапачаткова ’гном, падземны дух’ (Фасмер, 3, 74).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Кра́гі ’скураныя накладныя халявы з зашпількамі’ (ТСБМ), ’скураныя рукавіцы’ (Сл. паўн.-зах.). Праз рус.краги са швед.krag (Фасмер, 2, 363).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ГРЭНГА́МСКІ БОЙ 1720,
баявыя дзеянні ў Балтыйскім м. каля в-ва Грэнгам (паўд. група Аландскіх а-воў) паміж атрадамі рас. і швед.ВМФ 7.8.1720 у Паўночную вайну 1700—21. 6 жн. атрад рас. вёславых суднаў (52 галеры і 14 лодак з 11 тыс.чал. дэсанта; усяго 52 гарматы) пад камандаваннем ген. М.М.Галіцына паводле загаду Пятра І прыбыў да Аландскіх а-воў, каб знішчыць швед. эскадру віцэ-адм. К.Шэблата (лінейны карабель, 4 фрэгаты, 9 малых суднаў, 156 гармат). У ходзе бою рас. маракі ўзялі на абардаж 4 фрэгаты, астатнія швед. караблі адступілі; шведы страцілі 103 чал. забітымі і 407 палоннымі, расіяне — каля 300 забітымі і параненымі. У выніку перамогі ў Грэнгамскім баі рас. войскі замацаваліся ў раёне Аландскага архіпелага, што паскорыла заключэнне Ніштацкага мірнага дагавора 1721.
шведскі нейрафізіёлаг. Чл. Каралеўскай швед.АН, чл.Нац.АН ЗША, ганаровы чл. Амерыканскай акадэміі навук і мастацтваў. Скончыў Хельсінкскі ун-т (1927). З 1928 спецыялізаваўся ў лабараторыі Ч.С.Шэрынгтана ў Оксфардскім ун-це, у 1929—32 у Пенсільванскім ун-це. З 1935 праф. фізіялогіі Хельсінкскага ун-та, з 1940 у Каралінскім ін-це ў Стакгольме, у 1945—67 дырэктар Нобелеўскага ін-та нейрафізіялогіі. У 1963—65 прэзідэнт Каралеўскай швед.АН. Навук. працы па рэгуляванні рухаў цэнтр.нерв. сістэмай. Даследаваў першасныя нейрафізіялагічныя працэсы зроку. Нобелеўская прэмія 1967 (разам з Дж.Уолдам і Х.Хартлайнам).