Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
рэ́йтынг, ‑а, м.
Спец. Індывідуальны лікавы каэфіцыент ацэнкі сілы гульні гросмайстра (шахмат, шашак). Найвышэйшы асабісты рэйтынг мае чэмпіён свету па шахматах Анатоль Карпаў.
[Англ. rating — ацэнка, клас, разрад.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
карале́ва, -ы, мн. -ы, -ле́ў, ж.
1.гл. кароль.
2. Жонка караля (у 1 знач.).
3. У шахматах: тое, што і ферзь (разм.).
4.перан., чаго. Пра жанчыну, якая вылучаецца як лепшая сярод іншых.
К. прыгажосці.
К. балю.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
некарэ́ктны, ‑ая, ‑ае.
1. Нетактоўны ў абыходжанні з людзьмі; няветлівы, недалікатны. Некарэктны чалавек.// Уласцівы такому чалавеку. Некарэктныя паводзіны.
2. У шахматах — памылковы, няправільна разлічаны. Некарэктны ход.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГРОСМА́ЙСТАР
(ням. Groβmeister літар.вял. майстар),
вышэйшае ганаровае спарт. званне па шахматах і шашках. У 1949 Міжнар. шахматнай федэрацыяй (ФІДЕ) устаноўлена званне гросмайстра па шахматах. На Беларусі яго атрымалі Б.Гельфанд, В.Дыдышка, А.Заяц, К.Зварыкіна, А.Кавалёў, В.Купрэйчык, Ю.Шульман, Р.Эйдэльсон. З 1958 прысвойваецца званне гросмайстра Міжнар. федэрацыі гульні ў шахматы па перапісцы (ІКЧФ). Званне гросмайстра па шашках устаноўлена ў 1948 Сусв. федэрацыяй шашак. У Беларусі яго атрымалі А.Альтшуль, А.Балякін, Я.Ватуцін, А.Гантварг, В.Камышлеева, М.Кац, І.Пашкевіч, А.Плакхін, А.Прэсман, З.Садоўская, Л.Сахненка.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
checkmate
[ˈtʃekmeɪt]1.
v.
1) паста́віць ма́т (у ша́хматах)
2) ца́лкам перамагчы́; параліжава́ць праці́ўніка
2.
n.
1) мат -у m. (у ша́хматах)
2) по́ўная пара́за
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
карале́важ.
1. Königin f -, -nen;
2.разм. (ушахматах) Dáme f -, -n
Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс)
БАЦВІ́ННІК Міхаіл Майсеевіч
(17.8.1911, С.-Пецярбург — 5.5.1995),
расійскі шахматыст. Міжнар. гросмайстар (1950), засл. майстар спорту СССР (1945). Вучоны ў галіне энергетыкі, д-ртэхн. н. (1951). 6-ы чэмпіён свету (1948—57, 1958—60 і 1961—63), у складзе каманды СССР 6 разоў (1954—64) перамагаў на сусв. шахматных алімпіядах, 7-разовы чэмпіён СССР, пераможца буйнейшых шахматных турніраў. Наватар шахматнай тэорыі, аўтар больш як 20 кніг па шахматах і кібернетыцы, сярод якіх «Паўвека ў шахматах» (1978), «Ад шахматыста да машыны» (1979), «Аналітычныя і крытычныя работы» (Т. 1—4, 1984—87).
Літ.:
Шахматное творчество Ботвинника. Т. 1—3, М., 1965—68.
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
чэмпіён, -а, мн. -ы, -аў, м.
1. Спартсмен (або спартыўная каманда) — пераможца ў спаборніцтвах у якім-н. відзе спорту на першынство горада, краіны, свету.
Ч. свету па шахматах.
Ч.
Еўропы па боксе.
2. Жывёліна, якая заняла першае месца на выстаўцы, у спаборніцтвах.
|| ж.чэмпіёнка, -і, ДМ -нцы, мн. -і, -нак.
|| прым.чэмпіёнскі, -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
Пе́шка1 ’самая нізкая па свайму значэнню фігура ў шахматах’ (ТСБМ). З рус.пе́шка ’тс’ — першапачаткова ’пехацінец, радавы’ (Фасмер, 3, 257). Да пе́шы (гл.).
Пе́шка2 ’фасоля, што не ўецца’ (навагр., З нар. сл.). Са словазлучэння пешая фасоля пры дапамозе суф. ‑к‑a ў выніку намінацыі, як чыгунная дарога > чыгунка. Гл. таксама пехата́1.