cietrzew

м. заал. цецярук; цяцера (Lyrurus tetrix)

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

fafuła

ж. расцяпа, разявака, цюхцяй, целяпень, цяцера

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

Сцяцю́рыцца ’сціснуцца, стуліцца, скурчыцца’ (Барад., Сл. ПЗБ), сцюцю́рыцца, сцюцюрэ́цца ’тс’ і ’зажурыцца, сцішыцца, замоўкнуць, заспакоіцца’ (Варл., Сл. ПЗБ). Экспрэсіўнае ўтварэнне, магчыма, ад цяцера, гл.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Míchel

m -s, - (ад уласн.) разм. ду́рань, разява́ка, прасця́к

der táube ~ — глуха́я цяце́ра

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

deaf [def] adj. глухі́;

deaf and dumb глуханямы́

♦

deaf as a post infml глухі́ як пень; глуха́я цяце́ра;

turn a deaf ear (to smb./smth.) не слу́хаць, не звярта́ць ува́гі (на каго́-н./што-н.)

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Ту́рлачка ‘голуб Turtur auritus’ (Мядзв.); сюды ж турлу́шка ‘глушэц’ (Бяльк.). Укр. турлу́шка ‘дзікі голуб туркаўка’, рус. смал. ту́рлушка, турлы́шка ‘тс’. У аснове іх ляжыць імітацыя буркавання галубоў, падобнага да турлу, турлы, параўн. турлушка турлыча (Дабр.), гл. турлыкаць. Гукапераймальныя ўтварэнні (Фасмер, 4, 124; ЕСУМ, 5, 681). Па аналогіі з імі ту́рлушка ‘жаба, што крычыць брынклівым голасам’ (Нас.), турлу́шка ‘мядзведка’ (Жыв. сл.), у фразеалагізме глухая турлушка, глухая цяцера — пра глухаватага чалавека (БНТ, Выслоўі).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

разявака, разява, размазня, расцяпа, цюхцяй, целяпень, целяпей; цяцера, варона (перан., разм.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

штат ​1, ‑а, М штаце, м.

1. Адміністрацыйна-тэрытарыяльная адзінка ў некаторых буржуазных і федэратыўных дзяржавах, якая карыстаецца пэўнай ступенню самакіравання. Аўстралійскія штаты. □ Працяглая барацьба рабочага класа за скарачэнне рабочага дня прывяла да таго, што ў ЗША ў многіх штатах былі выдадзены законы аб 8‑гадзінным рабочым дні. «Звязда».

2. толькі мн. (шта́ты, ‑аў). Назва саслоўна-прадстаўнічых устаноў, якія існавалі ў Нідэрландах і Францыі. Генеральныя штаты.

[Ад ням. Staat — дзяржава.]

штат ​2, ‑у, М штаце, м.

1. звычайна мн. (шта́ты, ‑аў). Дакумент, які вызначае склад супрацоўнікаў якой‑н. установы і ўказвае іх пасаду і аклад. Зацвярджаць штаты. Рэгістраваць штаты. Пераглядаць штаты.

2. Пастаянны, зацверджаны, устаноўлены склад супрацоўнікаў якой‑н. установы. Штат гасцініцы невялікі. Адна дзяўчына — адміністратарка, яна ж і бухгалтар, і касір. В. Вольскі. [Зубараў:] — Вельмі рад мець у сваім штаце такую чароўную жанчыну. Новікаў. Намеснік старшыні Цяцера (Па штату ён — і аграном) Малюе табель — на фанеры Выводзіць лічбы за сталом. Калачынскі. // Разм. Колькасць, склад асоб, якія маюць дачыненне да каго‑н. — О, не, — прамовіў Лабановіч, — я лічу, што ў завітанскай чараўніцы і так вялікі штат кавалераў, і мая там прысутнасць ніколечкі не павялічыць яе вагі. Колас.

3. У ваенна-марскім флоце — нарукаўны знак адрознення матросаў па спецыяльнасці.

•••

Належыць па штату — пра тое, што адпавядае службоваму, грамадскаму становішчу, заслугам і пад. каго‑н.

[Ням. Staat.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

глухі́

1. в разн. знач. глухо́й; (о лесе — ещё) дрему́чий;

г. стары́ — глухо́й стари́к;

г. го́лас — глухо́й го́лос;

~хі́я нарака́нні — глухи́е ропта́ния;

у ~хі́м ле́се — в глухо́м (дрему́чем) лесу́;

~ха́я по́ўнач — глуха́я по́лночь;

2. в знач. сущ. глухо́й;

○ ~ха́я крапіва́ — глуха́я крапи́ва;

~ха́я сцяна́ — глуха́я стена́;

~хі́я дзве́ры — глуха́я дверь;

~хо́е акно́ — глухо́е окно́;

г. зы́чны — лингв. глухо́й согла́сный;

~хо́е (хірургі́чнае) шво — глухо́й (хирурги́ческий) шов;

~ха́я плаці́на — глуха́я плоти́на;

◊ ~ха́я пара́ — глуха́я пора́;

~ха́я цяце́ра — глуха́я тете́ря;

г. як пень — глухо́й как пень;

г. недачу́е, дык прыло́жыць — погов. глухо́й недослы́шит, так приба́вит

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)