пласты́да, ‑ы, ДМ ‑дзе, ж.
Спец. Пафарбаванае або бясколернае жывое цельца, якое знаходзіцца ў пратаплазме раслінных клетак.
[Грэч. plástides — якія ўтвараюць, ад plastós — вылеплены, аформлены.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
схлу́піць, ‑піць; зак., каго-што.
Абл. Сціснуць, здушыць. / у безас. ужыв. У .. [хлопчыка], напэўна, запаленне лёгкіх. Схлупіла ў грудзях, няшчадна паліць кволае цельца. Гроднеў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шчу́плы, ‑ая, ‑ае.
Мізэрны, слабы, худы, нягеглы. Шыракаплечы, .. [хлопец] адчуваў сябе нязграбна ў пінжачку, відаць, пашытым на больш шчуплага чалавека. Паслядовіч. Худое, шчуплае цельца было нерухомым. Якімовіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
АКРАСО́МА
(ад акра... + грэч. sōma цела),
апікальнае цельца, перфараторый, утварэнне на верхняй частцы галоўкі сперматазоіда. Пры апладненні ў момант сутыкнення сперматазоіда з яйцаклеткай ферменты акрасомы раствараюць абалонку яйцаклеткі і забяспечваюць яго пранікненне ўнутр.
т. 1, с. 200
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
ciałko
н. цельца;
czerwone (białe) ~a krwi — чырвоныя (белыя) крывяныя цельцы
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
я́дзерка, ‑а; Р мн. ‑рак; н.
1. Памянш. да ядро (у 1 знач.); невялікае ядро. Якая магутная сіла была схавана ў тым маленькім жаўтаватым масляністым ядзерку [кедра]!.. Савіцкі.
2. У біялогіі — невялікае шарападобнае цельца, якое знаходзіцца ў ядры раслінных і жывёльных клетак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
база́льны
(лац. basalis, ад гр. basis = аснова)
асноўны, якт адносіцца да асновы, размешчаны каля асновы або павернуты да яе (напр б-ае цельца).
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
кінетадэ́смы
(ад гр. kinetos = рухомы + desmos = звязка, сувязь)
вельмі тонкія фібрылы, якія бяруць пачатак ад базальнага цельца і выконваюць у прасцейшых апорную функцыю.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)
АНТЭРЫ́ДЫЙ
(ад грэч. anthēros квітнеючы),
мужчынскі орган палавога размнажэння (мужчынскі гаметафіт) споравых раслін (моха- і папарацепадобных, некаторых водарасцяў) і грыбоў (ааміцэтаў і аскаміцэтаў). У вышэйшых раслін — невял. авальнае або шарападобнае цельца з покрывам з аднаго або некалькіх радоў бясплодных клетак. Унутры антэрыдыю ўтвараюцца сперматагенныя клеткі, з іх потым узнікаюць мужчынскія гаметы — сперматазоіды, або спермацыі. У грыбоў змесціва антэрыдыю не падзелена на асобныя гаметы.
т. 1, с. 406
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
матля́ць, ‑яю, ‑яеш, ‑яе; незак.
Разм.
1. чым. Тое, што і матаць 1 (у 2 знач.). Жэнька сядзіць у дваровым садку на лавачцы, есць .. хлеб і матляе нагамі. Лужанін. Ззаду фыркалі і матлялі галовамі, адбіваючыся ад камароў, коні. Новікаў.
2. што. Часта рухаць з боку ў бок; хістаць. Вецер матляў мокрыя, цяжкія ад дажджу крысы паліто, зрываў шапкі. Васілеўская. Плуг выскокваў з баразны, матляў.. [Марыйчына] худзенькае цельца, нібы былінку. Місько. / у безас. ужыв. Коні ўсё набіралі бег, усё ляцелі, калёсы кідала, матляла так, што сэрца як не разрывалася. Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)