Цары́

назоўнік, уласны, неадушаўлёны, неасабовы, множны лік, множналікавы

мн.
Н. Цары́
Р. Царо́ў
Д. Цара́м
В. Цары́
Т. Цара́мі
М. Цара́х

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

тыя́ра, -ы, мн. -ы, тыя́р, ж.

1. Галаўны ўбор усходніх цароў у старажытнасці.

2. Галаўны ўбор Рымскага Папы.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

фарао́н, -а, мн. -ы, -аў, м.

Тытул старажытнаегіпецкіх цароў, а таксама асоба, якая мае гэты тытул.

|| прым. фарао́наўскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

эўрыпанты́да

‘прадстаўніца дынастыі спартанскіх цароў Эўрыпантыдаў’

назоўнік, агульны, адушаўлёны, асабовы, жаночы род, 2 скланенне

адз. мн.
Н. эўрыпанты́да эўрыпанты́ды
Р. эўрыпанты́ды эўрыпанты́д
Д. эўрыпанты́дзе эўрыпанты́дам
В. эўрыпанты́ду эўрыпанты́д
Т. эўрыпанты́дай
эўрыпанты́даю		 эўрыпанты́дамі
М. эўрыпанты́дзе эўрыпанты́дах

Крыніцы: piskunou2012.

Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)

шахінша́х, -а, мн. -і, -аў, м.

Урачысты тытул персідскага шаха (літаральна: цар цароў), а таксама асоба, якая насіла гэты тытул.

|| прым. шахінша́хскі, -ая, -ае.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

не́гус, ‑а, м.

Тытул эфіопскіх цароў. // Асоба, якая мае гэты тытул.

[Эфіоп. Negus Negesti — цар цароў.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Тыя́ра ‘галаўны ўбор старажытных усходніх цароў; мітра Рымскага Папы’ (ТСБМ, Некр. і Байк., Ласт.). Праз ст.-рус., царк.-слав. тиара (з XI ст.) запазычана са ст.-грэч. τιάρα ‘галаўны ўбор персідскіх цароў, чалма’, куды трапіла з персідскай мовы (Фасмер, 4, 55; ЕСУМ, 5, 577; Голуб-Ліер, 462). Для беларускай назвы магчыма пасрэдніцтва лац. tiāra ‘мітра’.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

тыя́ра, ‑ы, ж.

1. Галаўны ўбор старажытных усходніх цароў, жрацоў. Тыяра егіпецкіх фараонаў.

2. Галаўны ўбор рымскага папы.

[Грэч. tiara.]

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

мірапама́занне, ‑я, н.

Хрысціянскі царкоўны абрад, які заключаецца ў крыжападобным памазанні мірам (пасля хрышчэння, пры каранацыі цароў і г. д.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

пама́занне, ‑я, н.

Хрысціянскі царкоўны абрад, які заключаецца ў крыжападобным мазанні мірам, ялеем у знак благаславення (пры хрышчэнні, перад смерцю, пры каранацыі цароў і інш.).

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)