пра́віць², пра́ўлю, пра́віш, пра́віць; пра́ўлены; незак., што.

1. Рамантаваць, папраўляць.

П. хамут.

2. Выпраўляць памылкі ў чым-н.

П. карэктуру.

3. Тачыць, вастрыць.

П. брытву.

|| наз. пра́ўка, -і, ДМ -ўцы, ж.

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

шму́ляць, -яю, -яеш, -яе; незак., што.

1. Выціраць, зношваць, пашкоджваць ад частага ўжытку.

Ш. адзенне.

2. Сціраць, націраць (скуру).

Цвёрды хамут шмуляе шыю.

|| зак. вы́шмуляць, -яю, -яеш, -яе; -яны (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

collar [ˈkɒlə] n.

1. каўне́р, каўне́рык

2. ашы́йнік, нашы́йнік, абро́жак

3. хаму́т

4. tech. уту́лка

Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)

Вазавы́ ’хамут для запрагання з дугой’ (Юрч.): «вазавы і аромы хамут». Рус. возовый, укр. возовий, н.-луж. wozowy ’тс’. Да вазіць або да воз.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ярмо́, -а́, мн. я́рмы і (з ліч. 2, 3, 4) ярмы́, я́рмаў, н.

1. Драўляны хамут для рабочай буйной рагатай жывёлы.

2. адз., перан. Няволя, прыгнёт, уціск (высок.).

Вызваліцца ад каланіяльнага ярма.

|| прым. ярэ́мны, -ая, -ае (да 1 знач.).

Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)

Kumt

n -(e)s, -e хаму́т

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

skuwka

ж. тэх. хамут, хамуцік

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)

гуж, ‑а; мн. гужы, ‑оў; м.

Скураная ці вераўчаная пятля, пры дапамозе якой хамут злучаюць з дугой і аглоблямі. Уцягнуць гужы ў хамут. □ Конь аглобляй зачапіўся за сасёнку, гуж упёрся ў ствол, і конь спыніўся. Пестрак.

•••

Брацца (узяцца) за гуж гл. брацца.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

рассупо́ніць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.

Развязаць, распусціць супоню, якая сцягвае хамут на шыі ў каня. А Коля, хоць і быў маленькі, як вузел, спрытна рассупоніў каня і выняў з рота цуглі. Колас. Захаравіч рашуча падбег да каня. У момант рассупоніў хамут, адхінуў дугу. Паслядовіч.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

Гаро́мы: гаро́мы хамут ’хамут для запрэжкі каня ў плуг’ (Сцяшк.). Уласна аро́мы да ара́ць ’араць’; аро́мы — гэта былы дзеепрыметнік на *‑om‑, *‑jem‑, што зрабіўся прыметнікам. Сюды ж і гаро́мы ’ворны’ (гаро́мая зямля) (Сл. паўн.-зах.).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)