Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
хітрэ́нны, ‑ая, ‑ае.
Вельмі хітры. [Драч:] А бабачка нішто сабе... гладкая... Нашым дзеўкам да цябе... Куды ім... Падабаешся... [Нінель:] І ты — мне. [Драч:] Ну і хітрэнная, халера!Губарэвіч.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Рэза́чка ’дызентэрыя’ (ПСл, Сл. Эп.-Шып., ТС), ’боль у жываце’ (Арх. Федар.), ’ліха, халера’ (Нар. словатв.). Гл. разачка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
вы́касіць, -кашу, -касіш, -касіць; -кашаны; зак.
1.што. Скасіць дзе-н. траву і пад.
В. сенажаць.
2.перан., каго-што. Знішчыць у вялікай колькасці (агнём, пошасцю і пад.; разм.).
Некалі тут халера выкасіла многа людзей.
Пажарам выкасіла (безас.) паўвёскі.
В. кулямётам рады ворага.
|| незак.выко́шваць, -аю, -аеш, -ае.
|| наз.выко́шванне, -я, н.
|| прым.выкасны́, -а́я, -о́е (спец.).
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
cholera
choler|a
ж.
1.мед.халера;
2. (лаянка) халера; чорт;
żeby cię ~a wzięła — каб цябе халера (трасца) ўзяла;
idź do ~y! — ідзі к чорту!; ідзі да д’ябла;
zimno jak ~a! — сабачы холад!
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Раза́чка ’боль у жываце’ (Сцяшк., Янк. 2, Янк. 3.), ’ліха, халера’ (Нар. словатв.), раза́нка ’дызентэрыя’ (Інстр. 2). Аддзеяслоўныя ўварэнні, як гара́чка ад гарэ́ць, гуля́нка ад гуля́ць, ад рэ́заць (гл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Спрут ‘гібель’: на спруты ‘на чорта’ (беласт., Дзядзька Квас, Роздум на калёсах, Беласток, 1995, 57), спру́та ‘смерць; халера’ (Сцяц. Сл.), ‘пагібель’ (кам., ЖНС). Адваротны дэрыват ад спруці́цца ‘памерці’ (ТС), ‘стаць пруткім’ (Стан.). Гл. прут, апруцянець.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Нуд ’халера, зараза, нуда’ (слонім., Нар. словатв.; Сл. ЦРБ), ’нуда; моташнасць’ (драг., Нар. словатв.), ’сум, маркота’ (Чэрн.), ’неахайнасць’ (Нік. Очерки), нудзь ’нуда, журба, маркота’ (ТС), укр.нуд ’нуда; млоснасць’, рус.нуд ’кароста’. Аддзеяслоўны назоўнік ад нудзіць (гл.); першапачатковае значэнне захавалася, відаць у ну́ддзе ’прымус’ (Нас.), параўн. нуддзю ’прымусам, гвалтам’ (там жа), з якіх натуральным шляхам маглі ўзнікнуць формы нуд, нудзь, параўн. хлуд і хлуддзе, по́скудзь і по́скуддзе і пад.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
праклён, ‑у, м.
1. Лаянкавае слова, лаянка, абурэнне. Але Базыль, не зважаючы на лаянку і праклёны жонкі, хутка прапаў у чорных дзвярах сянец...Нікановіч.— Каб на вас халера, — паслала.. [Алаіза] некаму праклён.Арабей.