шкырну́ць
‘аднакратны дзеяслоу да шкыраць - ганяць, турыць каго-небудзь’
дзеяслоў, пераходны, закончанае трыванне, незваротны, 1-е спражэнне
| Будучы час |
|---|
|
адз. |
мн. |
| 1-я ас. |
шкырну́ |
шкырнё́м |
| 2-я ас. |
шкырне́ш |
шкырняце́ |
| 3-я ас. |
шкырне́ |
шкырну́ць |
| Прошлы час |
|---|
| м. |
шкырну́ў |
шкырну́лі |
| ж. |
шкырну́ла |
| н. |
шкырну́ла |
| Загадны лад |
|---|
| 2-я ас. |
шкырні́ |
шкырні́це |
| Дзеепрыслоўе |
|---|
| прош. час |
шкырну́ўшы |
Крыніцы:
piskunou2012.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
патуры́ць, ‑туру, ‑турыш, ‑турыць; зак., каго-што.
Разм. Пагнаць, выгнаць. — Доўга круціўся каля нашай хаты [сабака], пакуль малыя, каровы гонячы, не патурылі яго з вёскі. Брыль.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
прытуры́ць, ‑туру, ‑турыш, ‑турыць; зак., каго-што.
Разм.
1. Прыгнаць. [Цётка Луцэя] мне і расказвае, што дзяўчынкі Ніна з Валькай напужаліся, былі і кароў назад у вёску прытурылі. Масарэнка.
2. Прынесці, прывалачы.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
затуры́ць, ‑туру, ‑турыш, ‑турыць; зак., каго-што.
Разм. Загнаць, увагнаць каго‑н. куды‑н. Затурыць кароў у хлеў. // Занесці, зацягнуць куды‑н. (звычайна пра што‑н. цяжкае, вялікае). Яшчэ ноччу затурыў [Езуп] усе бутэлькі ў возера і спусціў у ваду. Броўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Стуры́ць ‘раскатурхаць, сагнаць’ (ТС). Параўн. польск. дыял. szturzyć ‘штурхаць, піхаць’. Да турыць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тахту́рыць ’хутка ісці з невялікай паклажай’ (Стан.). Магчыма, кантамінацыя тахаць ’стукаць (тупаць?)’ і турыць ’гнаць’ (гл.), параўн. тахоніць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
пратуры́ць, ‑туру, ‑турыш, ‑турыць; зак., каго-што.
Разм. Выгнаць адкуль‑н. Дрэнна вучыцца Хомка. Даўно адабраў бы ў яго кніжку і пратурыў бы яго вон са школы настаўнік, каб не дзіўная натура ў Хомчынага бацькі. Гарэцкі. // Прымусіць пайсці, паехаць куды‑н. з якой‑н. мэтай. — Не думаў ехаць, — гаварыў .. [дзед], разгладжваючы бараду, — але ж жанкі пратурылі. З’ездзі і з’ездзі, праведай, як там нашы... Дудо.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Пашты́рыць, выштырыць, праштырыць, штьірыць ’гнаць; выганяць, выправоджваць сілай’ (дзярж., Нар. лекс.). Лексема штьірыць генетычна роднасная з такім!, як (вы‑)турыць, штурхаць, рус. торкать ’штурхаць, біць’, якія да прасл. tbrk stbrk- гукапераймальнага паходжання (Фасмер, 4, 83).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Турсну́ць ‘крануцца, уздрыгнуцца, рушыць’ (Кліх). Відаць, паралельнае ўтварэнне да то́рскаць (гл.), дзе назіраюцца пэўныя хістанні ў вакалізме асновы (тор‑/тур‑/тыр‑) з т. зв. s‑intensivum, параўн. то́рнуць ‘штурхнуць, піхнуць’ (гл.). Да турнуць, турыць, гл.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Тура́ць, туря́ць ‘ганяць’ (Нас., Юрч. Вытв.; чач., ЖНС, Бяльк.), ‘часта пасылаць’: сюды‑туды тураюць аднаго мяне за каждым дзедам (Нас.), ‘насіць, калыхаць на руках’ (Сцяшк. Сл.), тура́цца ‘ганяцца’ (чач., Жыв. НС), туря́цца ‘тс’ (Юрч. Вытв.). Гл. турыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)