тузе́мка, ‑і, ДМ ‑мцы; Р мн. ‑мак; ж.
Жан. да туземец.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ту́былец, ‑льца, м.
Тое, што і туземец. Другія за шмаццё, за ром, За шкло, люстэркі, фарбы У тубыльцаў і ў іх багоў Выманівалі скарбы. Танк.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
krajowiec
м. туземец; тубылец
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
tubylec
м. тубылец, туземец
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
tuziemiec
м. туземец, тубылец
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
aborigine [ˌæbəˈrɪdʒəni] n.
1. абарыге́н; аўтахто́н; карэ́нны жыха́р, тузе́мец, ту́былец
2. Аbo riginе абарыге́н (пра карэннага жыхара Аўстраліі)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
aboriginal1 [ˌæbəˈrɪdʒənl] n.
1. Aboriginal абарыге́н (пра карэннага жыхара Аўстраліі)
2. абарыге́н; аўтахто́н; карэ́нны жыха́р, тузе́мец, ту́былец, тутэ́йшы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
Тужылец, ст.-бел. тужылецъ ‘туземец’ (Скарына, ГСБМ). Адзінкавая фіксацыя ў Скарыны ставіць пытанне пра калькаванне больш распаўсюджанага тубылец (гл.), відаць, пад уплывам чэш. bydliti, bydleti ‘жыць’. Пра канкурэнцыю жыць і быць на балцка-славянскай тэрыторыі гл. Суднік, Полесье и этногенез славян. 1983, 59–61, параўн.: My тут век жыво́м, то му ту́больцы (ТС). Гл. жылец, жыць.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Ту́былец ‘туземец, мясцовы жыхар, абарыген, аўтахтон’ (ТСБМ, Гарб., Нас., Некр. і Байк., Яруш., ЛА, 3), тубы́лец ‘тс’ (Гарэц., Байк. і Некр.), ту́быліц ‘тс’ (Бяльк.), сюды ж ту́былнык ‘мясцовы жыхар’ (Клім.), ту́бельцы ‘карэнныя жыхары’ (Жд. 3), ту́былнэц, ту́былнык ‘тутэйшы’ (стол., Нар. лекс.); ту́болец, ту́бэлэц, ту́былнык (палес., ЛА, 3), ст.-бел. тубылецъ ‘карэнны жыхар пэўнай мясцовасці’ (ГСБМ). Паводле Жлуткі (174, 175), апошняе адпавядала юрыдычнаму мясцоваму лац. incola ‘тубылец, тутэйшы, карэнны жыхар’ або indigena ‘тс’ і ‘нованабілант; шляхціц-іншаземец’. З польск. tubylec ‘тс’; Кюнэ (111) выводзіць са ст.-польск. tu і bydliciel ці іншага назоўніка, утворанага ад bydlić ‘пражываць, жыць’, а не być, што не бясспрэчна, параўн. ЕСУМ (5, 667), гл. таксама тужылец. Сюды ж тубы́ліца ‘мясцовая жыхарка’ (Байк. і Некр.), тубы́льны ‘аўтахтонны’ (там жа), ту́былный ‘мясцовы’ (кобр., Ск. нар. мовы). Гл. таксама тубалка.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
native1 [ˈneɪtɪv] n.
1. ураджэ́нец;
a native of London ураджэ́нец Ло́ндана
2. карэ́нны жыха́р, ураджэ́нец яко́й-н. мясцо́васці;
She speaks French like a native. Яна гаворыць па-французску, як (сапраўдная) францужанка.
3. dated, offensive абарыге́н, тузе́мец, тубы́лец (у адносінах да карэннага насельніцтва з цёмнай скурай)
4. раслі́на/жывёліна, характэ́рная для да́дзенага рэгіёна;
The kangaroo is a native of Australia. Радзіма кенгуру – Аўстралія.
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)