ВО́ЙНІЧ (Voynich) Этэль Ліліян
(11.5.1864, г. Корк, Ірландыя — 28.7.1960),
англійская пісьменніца. Жонка М.Л.Войніча. Скончыла кансерваторыю ў Берліне. У 1887—89 жыла ў Расіі, з 1920 у Нью-Йорку. Блізкая да расійскіх і міжнародных рэв. колаў. Пачынала як перакладчыца твораў рус. пісьменнікаў. У трылогіі «Авадзень» (1897, бел. пер. 1934), «Перарваная дружба» (1910), «Здымі абутак свой» (1945), раманах «Джэк Рэйманд» (1901), «Алівія Лэтам» (1904) рэалістычныя тэндэнцыі спалучаюцца з неарамантычнымі. З Войніч сустракаліся бел. журналісты, пісьменнікі П.Глебка, І.Новікаў. У 1948 Бел. т-р імя Я.Коласа паставіў паводле рамана «Авадзень» спектакль.
Тв.:
Рус. пер. — Собр. соч. Т. 1—3. М., 1975.
Літ.:
Таратута Е.А. Этель Лилиан Войнич: Судьба писателя и судьба книги. 2 изд. М., 1964;
Яе ж. По следам «Овода». 2 изд. М., 1967;
Этель Лилиан Войнич: Библиогр. указ. М., 1958.
Е.А.Лявонава.
т. 4, с. 256
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
провиде́ние ср., рел. вышэ́йшая (бо́ская) во́ля, вышэ́йшая (бо́ская) сі́ла; (предопределение) наканава́нне, -ння ср.; наканава́насць, -ці ж.; (судьба) лёс, род. лёсу м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Magnam fortunam magnus etiam animus decet
Вялікаму духам пасуе вялікі лёс.
Великому духом подобает великая судьба.
Гл.: Felicitatem...
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
Fortes fortuna adjuvat (Terentius)
Храбрым лес дапамагае.
Храбрым судьба помогает.
бел. Думка п’е ваду, а адвага — мёд. Бог не без міласці, казак не без долі. Бог шэльму меціць.
рус. Где отвага, там и счастье. Смелому Бог помогает. Смелость города берёт. На смелого собака лает, а трусливого рвёт.
фр. A cœur vaillant rien d’impossible (Нет ничего невозможного для храброго сердца).
англ. Fortune helps the brave (Судьба помогает смелым).
нем. Dem Mutigen hilft Gott (Храброму помогает Бог).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
няўхі́льны
1. (постоянный) неукло́нный;
н. рост. вытво́рчасці — неукло́нный рост произво́дства;
2. (ненарушимый) непрело́жный;
н. зако́н — непрело́жный зако́н;
3. (неминуемый) неизбе́жный, неотврати́мый;
н. лёс — неизбе́жная (неотврати́мая) судьба́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
предопределе́ние ср.
1. (действие) прадвызначэ́нне, -ння ср.; вызначэ́нне, -ння ср. (напе́рад); (судьбы) наканава́нне, -ння ср.;
2. (рок) уст. наканава́нне, -ння ср.; (судьба) лёс, род. лёсу м., до́ля, род. до́лі ж.;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
«ВЯЛІ́КАЕ ЗЯРЦА́ЛА»,
сярэдневяковы зборнік дыдактычна-маралізатарскіх царкоўна-рэліг. легенд, свецкіх апавяданняў і нар. анекдотаў; помнік перакладной бел. л-ры 17 ст. «Вялікае зярцала» перакладзена з польск. тэксту, які ўзыходзіць да лац. арыгінала, выдадзенага ў Галандыі ў 1481. Для бел. перакладу адабрана 60 навел. Некаторыя з іх пазначаны дэмакратызмам і гуманіст. тэндэнцыямі: асуджаюць жорсткасць багацеяў, разбэшчанасць духавенства. З гумарам паказаны адмоўныя рысы чалавечага характару і паводзін. Спалучэнне напружанасці і драматызму дзеяння, жыццёвасці многіх сітуацый з царк.-рэліг. фантастыкай надавала творам зборніка займальнасць і садзейнічала яго папулярнасці.
Літ: Державина О.А. «Великое зерцало» и его судьба на русской почве. М., 1965.
Л.Л.Кароткая.
т. 4, с. 356
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Dum fortuna favet, parit et taurus vitulum
Пакуль спрыяе лёс, і бык родзіць цялят.
Пока благоприятствует судьба, и бык родит телят.
бел. Як павядзецца, то і певень нясецца. Калі вядзецца, то і на трэску прадзецца. Каму шанцуе, таму падчас і воўк коні пасе.
рус. Кому везёт, у того бык родит. Коли повезёт, так и бык телёнка принесёт. Кому счастье, у того и куры доятся. Кому счастье придёт, тот и на печи найдёт. Где ведётся, там и на щепу прядётся.
фр. Bien dance à qui la fortune chante (Хорошо танцует тот, кому поёт удача/фортуна).
англ. He dances well to whom fortune pipes (Хорошо танцует тот, кому аккомпанирует судьба/счастье).
нем. Wer ’s Glück hat, dem legt der Hahn Eier/dem geben seine Hühner Milch/dem kalbt der Ochse (Кто счастлив, тому и петух яйца несёт/тому дают куры молоко/у того и бык телится).
Шасцімоўны слоўнік прыказак, прымавак і крылатых слоў (1993, правапіс да 2008 г.)
ГРО́СМАН Васіль Семёнавіч
(12.12.1905, г. Бярдзічаў, Украіна — 14.9.1964),
расійскі пісьменнік. Скончыў Маскоўскі ун-т (1929). Першая аповесць пра жыццё шахцёраў Данбаса «Глюкаўф» (1934). Аўтар гіст.-рэв. рамана «Сцяпан Кальчугін» (ч. 1—4, 1937—40), аповесці «Народ бессмяротны» (1942) і рамана «За праведную справу» (1952), прысвечаных подзвігу народа ў Вял. Айч. вайне. Выйшлі зб. апавяданняў «Шчасце» (1935), «Жыццё» (1943), «Дабро вам!» (1967) і інш; пісаў нарысы, публіцыстыку (кн. «Сталінірад», 1943). Аповесць «Усё цячэ» (1955—63, выд. 1970, у Расіі — 1989) пра трагічныя старонкі гісторыі краіны 1930—50-х г. Раман «Жыццё і лёс» выдадзены ў Расіі ў 1988.
Літ.:
Бочаров А.Г. Василий Гроссман: Жизнь, творчество, судьба. М., 1990.
т. 5, с. 449
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
жре́бий м.
1. жэ́рабя, -бя ср.;
ки́нуть жре́бий кі́нуць жэ́рабя;
доста́лось по жре́бию даста́лася па жэ́рабю;
2. (судьба, участь) перен., поэт., уст. лёс, род. лёсу м., до́ля, -лі ж.;
◊
жре́бий бро́шен вы́бар зро́блены, рашэ́нне прыня́та.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)