святы́
прыметнік, якасны
|
адз. |
мн. |
| м. |
ж. |
н. |
- |
| Н. |
святы́ |
свята́я |
свято́е |
святы́я |
| Р. |
свято́га |
свято́й
свято́е |
свято́га |
святы́х |
| Д. |
свято́му |
свято́й |
свято́му |
святы́м |
| В. |
святы́ (неадуш.)
свято́га (адуш.) |
святу́ю |
свято́е |
святы́я (неадуш.)
святы́х (адуш.) |
| Т. |
святы́м |
свято́й
свято́ю |
святы́м |
святы́мі |
| М. |
святы́м |
свято́й |
святы́м |
святы́х |
Крыніцы:
krapivabr2012,
piskunou2012,
prym2009,
sbm2012,
tsblm1996,
tsbm1984.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2025, актуальны правапіс)
asperges [əsˈpɜ:dʒi:z] n. eccl. крапле́нне (святой вадой)
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
турэ́цкі туре́цкий;
◊ як т. святы́ — как туре́цкий свято́й
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Whit Sunday [ˌwɪtˈsʌndeɪ] n. BrE дзень Сёмухі, дзень свято́й Тро́йцы
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
святы́
1. прил., рел. свято́й;
~та́я тро́йца — свята́я тро́ица;
2. прил., перен. свято́й, свяще́нный;
с. абавя́зак — свято́й (свяще́нный) долг;
3. в знач. сущ., рел. свято́й;
4. в знач. сущ., ирон. свято́ша;
◊ ~та́я пра́ўда — свята́я пра́вда;
с. дух — свято́й дух;
~ты́м ду́хам — шутл. святы́м ду́хом;
~та́я прастата́ — свята́я простота́;
~та́я ~ты́х — свята́я святы́х;
не ~ты́я гаршкі́ ле́пяць — посл. не бо́ги горшки́ обжига́ют
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
Пя́ценка — памянш.-ласк. форма ад пя́тніца (гл.): пяценка святая (Нас.), ’багіня жыцця і смерці’, параўн.: “Пяценка–Пятніца была багіняй добрага… Устаноўшчыкі хрысціянства шмат уступілі на карысць Пяценцы. Яны падмянілі яе святой велікамучаніцай Параскай. Нібы Параска — гэта тая самая Пяценка” (Дзядзька Квас, Роздум на калёсах. Беласток, 1995, 167–168). Няясна, магчыма узыходзіць да ст.-слав. пѧтака ’імя каляндарнай святой’, што лічыцца калькай с.-грэч. παρασκενή, параўн. балг. Света Петка ’тс’, рус. Святая Параскева Пятница і пад. Магчыма, атаясамліванне паганскай багіні Мокашы з названай святой (ABSl, 22, 19; Успенскі, Филолог. разыскания в области слав. древностей. М., 1982, 136; Страхаў, Этимология–1997–1999, 160–162).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
святи́тель церк.
1. (название лиц в церковной иерархии) свяці́цель, -ля м.;
2. (святой) святы́, -то́га м.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АЛМЕ́ЙДА-ГА́РЭТ (Almeida Garrett Жуан Баптышта да Сілва Лейтан ды
(da Silva Leitão; 4.2.1799, г. Порту, Партугалія — 9.12.1854),
партугальскі пісьменнік. Прыхільнік дэмакр. канстытуцыі, у 1823 вымушаны эмігрыраваць. Пазней — дыпламат і дэпутат парламента. Заснавальнік прагрэс.-рамант. кірунку ў партуг. л-ры (паэмы «Камоэнс», 1825, «Дона Бранка», 1826; зб-кі лірычных вершаў «Кветкі без пладоў», 1845; «Апалае лісце», 1853). У цэнтры рамана «Арка святой Ганны» (ч. 1—2, 1845—51) і драм «Аўту Жыла Вісентэ» (1838), «Збройнік з Сантарэма» (1841), «Брат Луіж ды Сауза» (1844) — эпізоды нац. гісторыі.
Тв.:
Рус. пер. — Арка святой Анны. М., 1985.
т. 1, с. 265
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
Трыкі́р ‘трысвечнік’: наш трыкір, нашыя тры святліны (Н. Мацяш), укр. трикірій ‘тс’, рус. трики́рий ‘падсвечнік з трох свечак’, стараж.-рус. трикирии ‘тс’. Запазычана праз царкоўнаславянскую мову як сімвал святой Тройцы з грэч. τριχήριον ‘тс’ з адаптацыяй да асаблівасцей беларускай мовы; гл. Фасмер, 4, 102.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
БАСА́НА (Bassano; сапр. да Понтэ; da Ponte) Якопа
(каля 1517/18, г. Басана-дэль-Грапа, Італія — 13.2.1592),
італьянскі жывапісец венецыянскай школы жывапісу эпохі Адраджэння. Паходзіць з сям’і мастакоў Басана. Яго манум. шматфігурныя кампазіцыі адметныя сакавітасцю і кантрастнасцю колераў («Алтар Святой Ганны», 1541, размалёўкі капліцы дэль Разарыо, 1575). У рэліг. сюжэты ўводзіў простанародныя персанажы, сцэны з сял. побыту, выявы жывёл, сцвярджаючы значнасць паўсядзённага працоўнага быцця: «Уцёкі ў Егіпет» (1534), «Хрыстос і блудніца» (1535), «Адпачынак на шляху ў Егіпет» (1550), «Пакланенне пастухоў» (1568), «Хрышчэнне Святой Люцылы» (1574), «Святы Рох і зачумленыя» (1576), «Актэон і Німфы» (1585) і інш.
Літ.:
Смирнова И.А. Якопо Бассано и Позднее Возрождение в Венеции. М., 1976.
Я.Ф.Шунейка.
т. 2, с. 338
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)