ро́жа ж. мед. Róse f -, Rótlauf m -(e)s

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

рожа

Том: 30, старонка: 149.

img/30/30-149_0835_Рожа.jpg

Гістарычны слоўнік беларускай мовы (1982–2017)

ро́жа

(ст.-польск. roźa, ад лац. rosa = ружа)

1) інфекцыйная хвароба, якая характарызуецца вострым запаленнем скуры або слізістых абалонак;

2) тое, што і ружа.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

Ро́жа 1 ’ружа’ (ТСБМ, Нас., Гарэц., Бес., Мал., Шат., Бяльк., Стан., Байк. і Некр., Растарг., Нар. Гом., ТС), ’шток-ружа, сляс, Alcea rosea L.’, ’мальва пагрэбаваная, Malva neglecta Wallr.’, ро́жа лясная ’лясная мальва, зінзівер, Malva silvestris L.’ (Кіс.), ро́жа садо́вая ’ружа (з песні)’ (Ян.), ро́жа ’мальва’ (Нас., Растарг., Мат. Гом.), ’шыпшына’ (ПСл), ’вяргіня’ (Сл. Брэс.), ’від кветкі, ружа’ (зэльв., Нар. словатв.), ’дэкаратыўная расліна з вялікімі яркімі кветкамі’ (Скарбы), ро́жавы ’светла-чырвоны, ружовы’ (Гарод., Стан., Др.-Падб., Байк. і Некр.). З польск. róża < ст.-чэш. ruože, róže ці с.-в.-ням. rôse, якія з лац. rōsa ’ружа’. У сярэднявеччы была вельмі пашыраная ў манастырскіх садах. Першакрыніцай лац. rōsa і ст.-грэч. ῥόδον былі, відаць, іранскія мовы (Фасмер, 3, 493), параўн. ст.-іран. *u̯ṛda, з якога развілося перс. gul ’ружа’ (Сной у Бязлай, 3, 202). Фрыск (3, 661) у якасці роднаснага слова прыводзіць араб. warada ’цвісці, распускацца’. Гл. таксама ESJSt, 13, 779.

Ро́жа 2 ’інфекцыйная хвароба Erysipelas — вострае запаленне скуры і лімфатычнай сеткі скуры’ (ТСБМ, Сцяшк., Бір. Дзярж., Бяльк., Касп., Шат.; нараўл., Арх. ГУ; ашм., Стан.; Байк. і Некр., Мат. Гом., ТС, Сл. ПЗБ), ’хвароба ў свіней’ (ЛА, 1). З польск. róża ’тс’ < róża ’ружа’ з прычыны чырвона-ружовага колеру скуры пры гэтай хваробе (Праабражэнскі, 2, 209; Фасмер, 3, 493; Голуб-Ліер, 427). Дарэчы, лац. назва ўзыходзіць да ст.-грэч. ἐρυςυιέλας ’рожа’, якое з ἐρυθρός ’чырвоны’ і πελ‑ ’шкура, скура’ (Голуб-Ліер, 153).

Ро́жа 3 абраза, ’морда’ (беласт., Сл. ПЗБ). Відаць, з рус. ро́жа ’фізіяномія, морда, твар, выгляд’, якое з прасл. *rodja < *rodъ > род 1 (гл.). Параўн. стараж.-рус. рожаи ’выгляд, твар’, рожаистъ ’прыгожы’, лат. raža ’вялікая сям’я’, ’ураджай’ (Фасмер, 3, 492).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

хатьма́ бот. саба́чая ро́жа, хацьма́, -мы́ ж.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

мо́рда ж.

1. (у животных) мо́рда;

2. прост., груб. (лицо) мо́рда, ря́шка, ро́жа

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ро́жица ж., уменьш.-ласк., разг. тва́рык, -ка м., мо́рдачка, -кі ж.; см. ро́жа​I.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ражы́на ’кветка ружы’ (Нар. Гом.). Слова ўтворана ад ро́жа ружа’ (гл.) з дапамогай суфікса ‑ын‑а са значэннем адзінкавасці, як гарошына, але́шына.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Суро́жыцца ’скасавурыцца; узлавацца, пагрозліва глянуць’ (шальч., Сл. ПЗБ). Відаць, да рожа 3 (гл.), пераасэнсаванае пад уплывам дзеясловаў тыпу літ. suriẽsti ’сагнуць, скрывіць’ і пад.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

czerwonka

ж.

1. мед. дызентэрыя; крываўка;

2. вет. рожа; чырвонка

Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)