Гайдама́к ’гайдамак’ (БРС), гайдама́ка ’разбітны чалавек, гуляка, п’яніца’ (Нас., Мал.), гайдама́чыць ’весці марнатраўнае жыццё’, ’мантачыць’ (Нас.). Рус.гайдама́к. Запазычанне з укр.гайдама́ка, а гэта з тур.hajdamak ’грабежнік’. Гл. Фасмер, 1, 383 (там і іншая літ-ра).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
Kúnde
I
f -, -n ве́стка
von etw. (D) ~ gében* — све́дчыць пра што-н.
II
m -n, -n
1) пакупні́к, кліе́нт
2) разм. суб’е́кт
ein geríebener [geríssener, schláuer] ~ — хі́тры спрытню́га, разбітны́ чалаве́к
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
шу́стры, ‑ая, ‑ае.
Жвавы, імклівы, рухавы. Малога росту і надзвычай шустры, .. [Гаўрыла] не ходзіць, а лётае.Навуменка.Быстрая, не па гадах шустрая бабка Кацярынка прашнуравала да стала і ўціснулася паміж людзей на ўслон.Палтаран.[Альжбета:] — Харошы хлопчык, жвавы такі, шустры.Пальчэўскі.// Уласцівы такому чалавеку. Адны вочы пад трошкі прыпухлымі павекамі былі па-ранейшаму жывыя, шустрыя і нагадвалі пра Насту маладую, прыгожую.Хадкевіч.На адну дарогу патрэбна мець у запасе добрую чвэртку гадзіны! Гэта, вядома, калі мераць яе шустрымі крокамі першага ў атрадзе бегуна Колі Пінчука.Якімовіч./ Пра жывёл, птушак і пад. Перасталі мітусіцца Нават шустрыя сініцы.Бачыла.Закружыла ў рэчцы кругі Плойма шустрых плотак.Бядуля.Па леташніх лісцях і траве прабеглі шустрыя, заклапочаныя мурашкі.Сачанка.// Які мае быструю плынь, павёў, рух; хуткі. Падышла да рэчкі шустрай, Месяц кружыцца ў вадзе.А. Александровіч.Ветрык шустры змоўк, заціх.Барадулін.// Быстраходны. Свіснуў раз, свіснуў два Шустры паравозік.Купала.З уловам багатым, збаўляючы ход, Да берага шустры ідзе параход.Гаўрусёў.// Бойкі, кемлівы; разбітны. Шустрая, задаволеная жыццём, .. [маці] ўсю энергію і сілу аддавала сям’і, парадку ў хаце.Ваданосаў.Разгубіўся шустры перакладчык: захліснуў пытаннямі натоўп.Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)