разго́н

1. разго́н, -ну м.;

2. (разбег) разго́н, -ну м., разбе́г, -гу м.;

3. плот., портн. клін, род. клі́на м.;

◊

с разго́на (у) з разго́ну (разбе́гу);

в разго́не у разго́не;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

Ánlauf

m -(e)s, -läufe разбе́г, разго́н

éinen ~ néhmen* — разганя́цца

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

імпэ́т

(польск. impet, ад лац. impetus = парыў, разбег, напор)

1) разгон, парывістасць, імклівасць (і. руху);

2) перан. запал, напорыстасць (напр. юнацкі і.).

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г., часткова)

залама́цца, ‑ломіцца; зак.

1. Сагнуўшыся, надламацца. Шыла заламалася ў падэшве бота.

2. Разм. Крута завярнуць убок (пра дарогу, рэчку і пад.). У лагчыне, праз мост пераскочыўшы, каленам заламаўся шлях. Скрыган.

3. перан. Страціць сілу, разбег. Гэта на нашых грудзях Заламаліся хвалі, Што над Еўропай, Як чорная ноч, бушавалі. Танк.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

разбе́жка ж

1. гл разбег;

2. спарт Wármlaufen n -s, Éinlaufen n -s;

3. (разыходжанне, несупадзенне) Differénz f -, -en

Беларуска-нямецкі слоўнік (М. Кур'янка, 2010, актуальны правапіс) 

раска́т м.

1. (действие по глаг. раската́ть) раска́чванне, -ння ср.;

2. (действие по глаг. раскати́ть) раско́чванне, -ння ср.;

3. (грома, пушек) гру́кат, -ту м., гул, род. гу́лу м.;

4. (разбег) разбе́г, -гу м., разго́н, -ну м.;

са́ни набра́ли большо́й раска́т са́ні набра́лі вялі́кі разго́н.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

размах, разгон, разбег, разбежнасць; узлёт, імпэт (перан.)

Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)

імпэ́т

(польск. impet, ад лац. impetus = парыў, разбег, напор)

1) разгон, парывістасць, імклівасць (напр. і. руху);

2) перан. запал, напорыстасць (напр. і. да працы, юнацкі і.).

Слоўнік іншамоўных слоў. Актуальная лексіка (А. Булыка, 2005, правапіс да 2008 г.)

Залёты ’імкненне выклікаць прыхільнасць з боку асобы іншага полу’. Укр. зальо́ти ’тс’. З польск. zaloty ’тс’. Паводле Брукнера (644), o незаканамерна з ě: lětь ’воля, магчымасць’. Гл. адлёт, лець. На запазычаны характар указвае ўкр. форма, а таксама фармальная і семантычная агульнасць польск., бел., укр. слоў. Параўн. з адрозненнямі чэш., славац. zálety ’залёты’, рус. залет ’зух, удалец’, залётка ’каханая’, славен. zalèt ’забег, спроба’, серб.-харв. за́лет ’разбег, размах’. Гл. заляцацца. Пра рус. залётка Адзінцоў, Этимология, 1974, 120–124.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

Разго́н 1 ’гвалтоўнае рассейванне тлуму’, ’рух з паступова нарастаючай скорасцю’ (ТСБМ), ’размах’ (Касп.), ’разбег’ (ашм., Стан.). Ад раз- і гнаць, ганяць (гл.).

Разго́н 2 ’пасаг маладой у выглядзе гаспадарчай маёмасці, статак’ (Федар.). Магчыма, семантычная інавацыя на базе разагнаць, разагна́цца, г. зн. даць асновы і стымул для далейшага развіцця сямейнай гаспадаркі. У песні чаргуецца з прыгон, параўн.: Wyżań swuoj razhòn, wyżań swuoj pryhòn, / katory da minie nahnàła (там жа). Розныя тыпы пасагу?

Разгон 3 ’расліна расходнік, Glechoma hederacea L.’ (Касп.). Відаць, сінанімічнае ўтварэнне да асноўнай назвы.

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)