праско́кваць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае.
1. Незак. да праскочыць.
2. Незак. да праскакаць (у 1, 2 знач.).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Праско́к ’кадык’ (рас., Шатал.), проско́к ’грыжа’ (ганц., Сл. ПЗБ). Зваротны нульсуфіксальны дэрыват ад праскочыць, праскокваць < скакаць (гл.), г. зн. рухацца (пры глытанні, націсканні).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
праслізну́ць, -ну́, -не́ш, -не́; -нём, -няце́, -ну́ць; -ні; зак.
1. Прайсці непрыметна куды-н. (разм.).
П. у дзверы.
2. (1 і 2 ас. не ўжыв). Слізгаючыся, прайсці, праскочыць праз што-н., паміж чым-н.
Некалькі зярнят праслізнула праз пальцы.
|| незак. праслі́згваць, -аю, -аеш, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
wśliznąć się
зак. праслізнуць; прашмыгнуць; праскочыць; прамільгнуць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
сцясні́ць, ‑ню, ‑ніш, ‑ніць; зак., каго-што.
Пацясняючы, пазбавіць прасторы, зрабіць меншымі прастору, месца, якое занята кім‑, чым‑н. Каб яшчэ больш сцясніць пазіцыю і не даць палякам разгарнуцца для бою, Букрэй загадаў заваліць дарогу за грэбляю, каб конніца не магла праскочыць. Колас.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
проскользну́ть сов.
1. (скользя, пройти, проехать) праслізну́ць;
2. (пробраться) прашмыгну́ць;
проскользну́ть незаме́тно прашмыгну́ць непрыме́тна;
3. перен. (проскочить) праско́чыць; (промелькнуть) прамільгну́ць;
в его́ слова́х проскользну́л упрёк у яго́ сло́вах прамільгну́ў дако́р.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
праслізну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
1. Слізгаючыся, прайсці, праскочыць праз што‑н., паміж чым‑н. Пакуль я капаў, мае памочнікі так старанна перабіралі кожную грудку зямлі, што, бадай, і макавае зернетка не праслізнула б міма іх рук. Штыхаў.
2. Непрыкметна прайсці, прабрацца. Хвілінкі праз дзве зноў праслізнула фігура. Лабановічу здалося, нібы тая ж самая, што іх абганяла. Колас. Толькі Сымон Карызна выйшаў з дзвярэй свае кватэры, у іх ціхенька праслізнуў Галілей. Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шака́л, ‑а, м.
1. Драпежная млекакормячая жывёліна сямейства сабачых, якая харчуецца пераважна мярцвячынай. Сцежкай снягоў тых і дзікіх узлессяў Тур ці шакал Толькі могуць праскочыць. Хведаровіч. Недзе недалёка ў гарах завылі шакалы, вылі тонка і працяжна, нібы плакала малое дзіця... Каваль.
2. перан. Разм. Пра прагнага, драпежнага чалавека. Я чую стогн Афрыкі Каланіяльнай. І гром навальніцы Над Нігерам дальнім; Крык неграў лінчованых За акіянам, Быццё ў эфіры Шакалаў паганых. Танк. Няхай ведаюць гітлераўскія шакалы, што ніякія катаванні і тэрор не зломяць узнятай народнай хвалі супроць нямецкага фашызму. Казлоў.
[Перс.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
нязгра́бны, ‑ая, ‑ае.
1. Які мае несуразмерную, непрапарцыянальную постаць, форму; няскладны, нястройны. [Аня] вельмі змянілася: папаўнела, пахарашэла, пабыла тую няўлоўную жаночую чароўнасць, якой не хапала ёй дзесяць гадоў назад. Тады яна находзіла больш на нязграбнага хударлявага падлетка, чым на дарослую дзяўчыну. Васілевіч. У карчме амаль на самай сярэдзіне стаіць вялізная нязграбная грубка. Пестрак. Фурманкі пасталі. Завязалася гутарка. З вазоў пазлазілі нязграбныя .. дзядзькі. Мурашка.
2. Няспрытны, непаваротлівы. Здалёку пачулася нейкае няроўнае чвяканне, быццам нехта цяжкі і нязграбны прабіраецца па багністай і гразкай глебе. В. Вольскі. Сутычка з карчом была немінучая; праскочыць з такім нязграбным чаўном было ўжо нельга. Маўр.
3. перан. Пазбаўлены лагічнай паслядоўнасці; няскладны. Ні пра падгляд, ні пра падказ Мы думаць больш не смелі І свой нязграбны пераказ Пісалі, як ўмелі. Лужанін.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
проскочи́ть сов., в разн. знач. праско́чыць; (промчаться — ещё) прамча́цца;
он проскочи́л ми́мо меня́ ён праско́чыў (прамча́ўся) мі́ма мяне́;
ко́нный разъе́зд проскочи́л в лес че́рез го́рное уще́лье ко́нны раз’е́зд праско́чыў у лес праз го́рную цясні́ну;
моне́та проскочи́ла в щёлку мане́та праско́чыла ў шчы́ліну;
в корректу́ре проскочи́ло не́сколько оши́бок разг. у карэкту́ры праско́чыла не́калькі памы́лак.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)