дастасава́цца, ‑суюся, ‑суешся, ‑суецца; зак.
Прымяніцца, прыйсці ў адпаведнасць з чым‑н. Пасля нашай нарады .. [Апанас] павінен многае прадумаць і дастасавацца да тактыкі партыі. Пестрак.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
праду́маны, ‑ая, ‑ае.
1. Дзеепрым. зал. пр. ад прадумаць (у 1 знач.).
2. у знач. прым. Над якім многа думалі; абдуманы. Прадуманая сістэма выхавання. Прадуманы адказ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недаду́маць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; зак., што і без дап.
Недастаткова, не да канца абдумаць, прадумаць. Відаць, .. [Сотнікаў] чагосьці не зразумеў або недадумаў, магчыма, ён перацаніў ўласную вартасць. Быкаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Прамышлёны ’кемлівы’ (в.-дзв., Сл. ПЗБ). Дэрыват ад *пра‑ мысліць: апошняе, магчыма, з польск. przemyśleć ’прадумаць, абдумаць’. Параўн. яшчэ і польск. przemyślność ’кемлівасць, вынаходлівасць’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
rozważyć
зак.
1. разважыць;
2. прадумаць, абдумаць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
прыду́маны
1. приду́манный;
2. приду́манный, вы́думанный, сочинённый, измы́шленный;
3. примы́шленный;
1-3 см. праду́маць
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
абмеркава́ць, ‑мяркую, ‑мяркуеш, ‑мяркуе; зак., што.
Калектыўна абгаварыць што‑н.; прааналізаваць і зрабіць вывады. Яны прыйшлі на з’езд партыйны, Каб вырашыць, абмеркаваць, Як лепш адбудаваць краіну, Заводы новыя узняць. Танк. // На адзіноце дэталёва прадумаць, усё ўлічыць. [Марына Паўлаўна:] — Я не ведаю... Здаецца, усё я абдумала, абмеркавала... Зарэцкі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сюжэ́т, ‑а, М ‑жэце, м.
Сукупнасць звязаным паміж сабой дзеянняў, падзей, у якіх раскрываецца асноўны змест мастацкага твора і характары дзеючых асоб. Большасць апавяданняў Змітрака Бядулі не мае развітога сюжэта. Каваленка. // Тэма, прадмет, што паказваецца ў карціне, музычным творы і пад. Настаўнік паведамляе вучням тэму і мэту ўрока і прапануе ім разгледзець малюнкі.., прадумаць пытанні пад малюнкамі і сюжэт серыі малюнкаў. Самцэвіч. // Разм. Тэма, прадмет (размовы і пад.).
[Фр. sujet.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Про́мысел ’здабыванне звяроў, птушак лоўляй, паляваннем’, ’занятак, рамяство як крыніца сродкаў існавання’ (ТСБМ), прамы́сл ’прамысловасць; занятак, рамяство’ (Стан.), ст.-бел. промыслъ ’клопат, апека, нагляд’. Паводле Крамко (Гіст. Лекс., 245), неалагізм XIX ст. Рус. про́мысел ’тс’ < промыслить, прамышлять ’здабыць (здабываць), абзавесціся (абзаводзіцца) нечым’, далей да мысль (Фасмер, 3, 375); укр. про́мисел, про́мисл ’вытворчасць, здабыванне’ (< *promyslъ, ЕСУМ, 4, 597), польск. przemysł ’прыкідка, хуткая рэакцыя; індустрыя’ (< przemyslić ’прадумаць, прыкінуць’, Банькоўскі, 2, 871–872); чэш. průmysl ’знаходлівасць, ініцыятыва, індустрыя’ (з рус. промысел, Махэк₂, 488), славац. priemysel (з чэш.). Запазычанне або калька з рускай, дзе, відаць, з ц.-слав. промыслъ, сінонім провидѣние ’божая ласка, клопат’ (паводле БЕР, 5, 760, — з рус.); усходнеславянская форма захавалася ў назве горада Перемышль (Банькоўскі, 2, 871). Неаславянізм, што калькуе ням. Industrie?
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
over1 [ˈəʊvə] adv.
1. праз, це́раз (паказвае на рух цераз што-н., пераход з вертыкальнага становішча ў гарызантальнае);
knock smth. over пераку́льваць, абаро́чваць што-н.;
turn the page over перагарну́ць старо́нку
2. : паказвае на знаходжанне на якім-н. баку ці перамяшчэнне на другі бок пакоя, вуліцы і да т.п.;
He rowed us over to the other side of the river. Ён пераправіў нас на другі бераг ракі;
over here/there тут/там
3. скрозь, спрэс (паказвае на пашырэнне, распаўсюджванне па ўсёй тэрыторыі);
hills covered over with snow узго́ркі скрозь пакры́тыя сне́гам
4. больш, звыш; залі́шне;
girls of 13 and over дзяўчы́нкі трына́ццаці гадо́ў і старэ́йшыя
5. зноў, яшчэ́ раз;
do smth. over перарабля́ць што-н.
6. : паказвае на заканчэнне ці спыненне дзеяння;
The lecture is over. Лекцыя скончылася;
think/talk over праду́маць/абмеркава́ць, абгавары́ць;
look over агле́дзець
♦
(all) over again зноў, яшчэ́ раз, на́нава; з пача́тку да канца́;
over and over (again) зноў, не раз, не адзі́н раз, неаднаразо́ва, шмат разо́ў
Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)