над надо ) предлог с твор.
1. над (кім, чым) ; нада (употребляется в сочетании: «нада мной»);
ла́ мпа виси́ т над столо́ м ля́ мпа вісі́ ць над стало́ м;
доро́ га прохо́ дит над мо́ рем даро́ га прахо́ дзіць над мо́ рам;
над на́ минад на́ мі;
сиде́ ть над кни́ гой сядзе́ ць над кні́ гай;
рабо́ тать над собо́ й працава́ ць над сабо́ й;
нача́ льник над все́ ми отде́ лами нача́ льнік над усі́ мі аддзе́ ламі; кроме того, в значении «вдоль над чем-л.» употребляется иногда па -над (чым) ;
над го́ родом пролете́ ли самолётынад (па -над ) го́ радам праляце́ лі самалёты;
2. (после слов со значением «смеяться», «глумиться», «издеваться» и т. п. з (каго, чаго) ;
насмеха́ ться над дру́ гом насміха́ цца з ся́ бра;
издева́ ться над кем здзе́ кавацца з каго́ .
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
з-па -над предлог с род. при обозначении места, расположенного вдоль чего-л. ) с;
з-па -над Нёмана дано́ сіліся галасы́ — с Нёмана доноси́ лись голоса́
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
шэ́ фства , -а, н.
Грамадская дзейнасць па аказанні культурнай, вытворчай і іншай дапамогі.
Браць ш. над кім-н.
|| прым. шэ́ фскі , -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
ó berhalb
prp (G ) зве́ рху, па́ -над , над
~ des Flú sses — вышэ́ й па рацэ́
Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.)
ша́ фер , -а, мн. м.
Удзельнік вясельнага абраду, які выконвае даручэнні па распарадку і ў час вянчання трымае над галавой жаніха (нявесты) вянец.
|| прым. ша́ ферскі , -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
нізі́ на , -ы, мн. і́ н, ж.
1. Нізкае месца.
Па нізіне сцелецца туман.
2. Раўніна, якая знаходзіцца не вышэй 200 м над узроўнем мора.
Палеская н.
|| прым. нізі́ нны , -ая, -ае.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
кружы́ цца , кружу́ ся, кру́ жышся, кру́ жыцца; незак.
1. Рухацца па крузе.
К. ў вальсе.
2. Лятаючы, рабіць кругі.
Бусел кружыцца над гняздом.
Самалёт кружыўся над горадам.
3. Узнімаць снег, пыл, месці (пра мяцеліцу, завіруху і пад. ).
Кружыцца мяцеліца.
◊
Галава кружыцца ў каго —
а) пра галавакружэнне;
б) хто-н. зазнаўся, страціў здольнасць цвяроза разважаць.
|| наз. кружэ́ нне , -я, н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
вісе́ ць , вішу́ , вісі́ ш, вісі́ ць; вісі́ м, вісіце́ , вісяць; вісі́ ; незак.
1. Будучы прымацаваным да чаго-н. , знаходзіцца ў вертыкальным становішчы без апоры.
Люстра вісіць над сталом.
Аб’ява вісіць на дзвярах.
Капялюш вісіць на вешалцы.
Самалёты вісяць над полем бою (перан. : лятаюць, кружачыся). Сукенка з аднаго боку вісіць (спадае, не аблягае фігуру). В. у паветры (перан. : знаходзіцца ў няпэўным становішчы). В. на тэлефоне (перан. : часта і доўга гаварыць па тэлефоне; разм. ).
2. Выдавацца, выступаць уперад якой-н. сваёй часткай, навісаць.
Скала вісела над дарогай.
Бяда вісела над галавой (перан. ).
◊
Вісець над каркам (разм. ) — дакучаць каму-н.
Вісець на валаску (разм. ) — знаходзіцца ў небяспечным становішчы.
Вісець на карку (разм. , неадабр. ) — быць на ўтрыманні ў каго-н.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
клапаці́ цца , -пачу́ ся, -по́ цішся, -по́ ціцца; незак.
1. па кім-чым, каля каго-чаго-н. ; працаваць над чым-н. ; працаваць над чым-н.
К. па справе.
К. каля гаспадаркі.
2. без дап. і з дадан. Непакоіцца, турбавацца з выпадку чаго-н.
Гаспадыня пачала к., дзе каго пасадзіць.
3. аб кім-чым і пра каго-што . Праяўляць клопат аб кім-, чым-н.
К. пра ўнукаў.
|| зак. паклапаці́ цца , -пачу́ ся, -по́ цішся; -по́ ціцеся.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)
гарызанта́ ль , -і, мн. і -яў, ж.
1. Прамая лінія, паралельная плоскасці гарызонту.
Па гарызанталі.
2. Лінія, якая злучае на карце пункты мясцовасці, што знаходзяцца на аднолькавай вышыні над узроўнем мора.
Тлумачальны слоўнік беларускай літаратурнай мовы (І. Л. Капылоў, 2022, актуальны правапіс)