◎ Надзе́льны ’вясельны’ (светлаг., Мат. Гом.), рус. надельный ’падораны для вянчання’. Да надзяляць (гл. дзяліць), параўн. ілюстрацыю да слова: Як дораць маладым на вяселле, тады надзельныя песні пяюць (там жа).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
падарава́ны
1. прощённый, извинённый;
2. даро́ванный; пожа́лованный; ниспо́сланный;
1, 2 см. падарава́ць 1, 2;
3. см. падо́раны
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
да́рёный до́раны, падо́раны;
◊
да́рёному коню́ в зу́бы не смо́трят посл. до́ранаму каню́ ў зу́бы не глядзя́ць.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
АРЫЯ́ДНА,
у старажытнагрэчаскай міфалогіі дачка крыцкага цара Мінаса і Пасіфаі, унучка бога сонца Геліяса. Дапамагла афінскаму герою Тэсею, які забіў Мінатаўра, выбрацца з лабірынта пры дапамозе клубка нітак («нітка Арыядны»). Пакінутая Тэсеем, стала жонкай Дыяніса; вянок, падораны Дыянісам, пасля смерці Арыядны трапіў на неба і прыняў форму сузор’я (сузор’е Паўночная Карона). Міф пра Арыядну — часты сюжэт у выяўленчым мастацтве (антычныя вазы, фрэскі, рэльефы рымских саркафагаў, карціны Тыцыяна, Я.Тынтарэта, А.Каўфман), літаратуры (Лопэ дэ Вэга, І.Гундуліч), музыцы (Г.Ф.Гендэль, І.Гайдн, І.К.Бах) і інш.
т. 2, с. 10
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
darowany
darowan|y
дораны, падораны;
~emu koniowi nie patrzy się w zęby прык. доранаму каню ў зубы не глядзяць
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Прыно́с, мн. л. прыно́сы ’падарункі’ (пух., Сл. ПЗБ). Ст.-бел. принос ’ахвяра; прынашэнне’. Узыходзіць да прасл. *prinosъ < *nositi (sę) (гл. насі́ць, а таксама ЭССЯ, 25, 206–210; зрэшты, не выключана і іншая магчымасць, а менавіта: *prinosъ < *nosъ 2 з адпаведнай семантыкай, гл. ЭССЯ, там жа, 216). Ст.-слав. приносъ ’прынашэнне; ахвяра, дар; прыбытак, даход’, ст.-рус. приносъ ’прынашэнне; ахвяра, дар; пасаг (?)’ (Сразн.), польск. przynos, балг. при́нос, рус. дыня. прино́с ’у вясельным абрадзе — падарунак (нявесце, маладым, бацькам маладых)’, прино́сный ’падораны’, укр. при́нос ’падарунак; прынашэнне, ахвяраванне; ахвяра’, прино́сини ’падарунак; прынашэнне’. Параўн. цікавае каш. bradło ’пасаг’ з “адваротнай” семантыкай — ’тое, што бяруць’ (SEK, 1, 138). Гл. таксама БЕР, 5, 726.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
принесённый
1. прыне́сены;
2. (данный) прыне́сены, да́дзены; (причинённый — о вреде, неприятности) прычы́нены;
принесённая по́льза прыне́сеная (зро́бленая) кары́сць;
3. (рождённый — о животных) прыве́дзены, наро́джаны;
4. (об урожае) да́дзены, прыне́сены;
5. прыне́сены; (поданный) пада́дзены; (сделанный) зро́блены; (выраженный) вы́казаны; (заявленный) зая́ўлены; а также переводится другими причастиями в соответствии со значением существительного, напр.: принесённый в дар прыне́сены (да́дзены) у дар, падо́раны; см. принести́, приноси́ть.
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)