гамза́ць, ‑аю, ‑аеш, ‑ае; незак.
Абл. Гугнявіць. — Валодзя не лічыў, а гамзаў... Мне не хацелася яго слухаць, — насілу вымавіў Федзя і пачаў адзявацца. Ваданосаў.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
адхліпну́ць, ‑ну, ‑неш, ‑не; ‑нём, ‑няце; зак.
Разм. Тое, што і адхліпнуцца. Лыпнуў Яначка чарку і аж вочы вырачыў з непрывычкі, дух заняло, насілу адхліпнуў. Крапіва.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
працерабі́цца сов. продра́ться, пробра́ться;
насі́лу ~бі́ўся праз гушча́р — наси́лу продра́лся (пробра́лся) сквозь ча́щу
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
вы́важыць сов.
1. (определить вес) вы́весить;
2. вы́воротить (рычагом);
насі́лу пень ~жылі — наси́лу пень вы́воротили
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
ле́дзьве, прысл.
1. Насілу, з вялікімі цяжкасцямі. Зноў [Лабановіча і Садовіча]апанавалі балаголы і пачалі тузаць. Ледзьве адбіліся ад іх. Колас.
2. Разм. Тое, што і ледзь (у 3 знач.). У нядзелю ледзьве не ўвесь дзень маладыя былі разам. Дубоўка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
◎ Напру́д ’насілу’ (Сержп., Отч.), сюды ж напру́дзіцца ’напружыцца’ (Пал.), ’напрэгчы ўсе сілы’ (Растарг.). Да *pręd ’цячэнне’, што звязана чаргаваннем з *pręd‑, гл. прадиць, прачуць; іншыя значэнні прадстаўлены ў пруд ’запруда’, прудкі ’хуткі’ і пад. Цікавы архаізм, у якім захавалася першасная семантыка славянскага слова ’сіла, напружанне’.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ledwość
ledwoś|ć
: z ~cią — насілу; з цяжкасцю; ледзьве
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)
Ледзь ’нямнога’ (ТСБМ, Гарэц., Бяльк., Касп., Шат., Яруш.), стол., драг. лэдь (Нар. лекс.), ледзь ’насілу, з вялікімі цяжкасцямі; ледзьве’ (ТСБМ, КЭС, лаг.), ледзь‑ледзь ’зусім трошкі’ (Шат.). Укр. ледь ’ледзь’, ’ледзь-ледзь’. Бел.-укр. ізалекса, якая ўзнікла ў выніку скарачэння ледзьве (< ledъvo), пасля чаго з’явілася мяккае д > дзʼ (В. Мартынаў, вусн. паведамл.).
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
ледзьве, ледзь, траха, насілу; мала (абл.) □ на валаску
Слоўнік сінонімаў і блізказначных слоў, 2-е выданне (М. Клышка, правапіс да 2008 г.)
mozół, ~ołu
moz|ół
м. кніжн. цяжкая праца;
z ~ołem — насілу; з цяжкасцю
Польска-беларускі слоўнік (Я. Волкава, В. Авілава, 2004, правапіс да 2008 г.)