адпалі́ць сов., в разн. знач. отже́чь;

а. кусо́к вяро́ўкі — отже́чь кусо́к верёвки;

а. мета́л — отже́чь мета́лл;

◊ а. шту́ку — отколо́ть (вы́кинуть) но́мер (шту́ку)

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

нікчэ́мны

1. никчёмный, никуды́шный;

~ная рэч — никчёмная (никуды́шная) вещь;

2. ничто́жный, жа́лкий; презре́нный;

н. чалаве́к — ничто́жный (жа́лкий) челове́к;

н. раб — презре́нный раб;

◊ н. мета́л — презре́нный мета́лл

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ЗАХАРЧЭ́НЯ Барыс Пятровіч

(н. 1.5.1928, г. Орша Віцебскай вобл.),

расійскі фізік. Акад. Рас. АН (1992; чл.-кар. 1976). Скончыў Ленінградскі ун-т (1952). З 1952 у Пецярбургскім фіз.-тэхн. ін-це, з 1972 адначасова ў Пецярбургскім эл.-тэхн. ін-це. Навук. працы па оптыцы, спектраскапіі і магнітаоптыцы паўправаднікоў, оптаэлектроніцы. Выявіў эфект асцыляцый магнітапаглынання ў паўправадніках (1956) і дыямагнітныя эксітоны (1968). Адкрыў шэраг з’яў, звязаных з уздзеяннем магн. і эл. палёў на спектры ў паўправадніках (разам з рас. фізікам Я.Ф.Гросам). Распрацаваў асновы новага кірунку ў фізіцы паўправаднікоў — аптычнай арыентацыі электронных і ядз. спінаў. Ленінская прэмія 1966. Дзярж. прэмія СССР 1976.

Тв.:

Фазовый переход металл — полупроводник и его применение. Л., 1979 (разам з А.А.Бугаевым, Ф.А.Чудноўскім).

Б.П.Захарчэня.

т. 7, с. 11

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

презре́нный

1. прич. занядба́лы, пагарджа́ны; пагрэ́баваны; см. презре́ть;

2. прил. (отвратительный) агі́дны; (мерзкий) паску́дны; (никчёмный) нікчэ́мны; (жалкий) нікчэ́мны, няшча́сны;

презре́нный раб нікчэ́мны (няшча́сны) раб;

◊

презре́нный мета́лл шутл. нікчэ́мны мета́л.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

перапа́л, -лу м.

1. в разн. знач. пережо́г;

не дапусці́ць ~лу фая́нсу — не допусти́ть пережо́га фая́нса;

п. ву́галю — пережо́г угля́;

2. (пережжённый металл) пережо́г;

кава́лкі ~лу — куски́ пережо́га

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

обраба́тывать несов.

1. апрацо́ўваць;

обраба́тывать мета́лл апрацо́ўваць метал;

обраба́тывать статью́ апрацо́ўваць арты́кул;

2. (землю) апрацо́ўваць, урабля́ць;

3. (воздействовать на кого, что) разг. настро́йваць, угаво́рваць;

4. (с выгодой для себя делать) прост. абла́джваць;

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)

бліску́чы

1. (издающий блеск) блестя́щий;

б. мета́л — блестя́щий мета́лл;

2. блестя́щий, сия́ющий, сверка́ющий;

~чыя во́чы — блестя́щие (сия́ющие, сверка́ющие) глаза́;

3. блестя́щий, блиста́тельный, великоле́пный, превосхо́дный, отли́чный, прекра́сный;

б. дакла́д — блестя́щий (великоле́пный, отли́чный) докла́д;

б. касцю́м — прекра́сный (отли́чный, великоле́пный) костю́м

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

ГЕТЭРАПЕРАХО́Д,

кантакт паміж двума рознымі паводле хім. саставу ці (і) фазавага стану паўправаднікамі (ПП). Па тыпе праводнасці спалучаных ПП адрозніваюць гетэрапераходы анізатыпныя — кантактуюць ПП з электроннай (n) і дзірачнай (p) эл.-праводнасцямі (p-n-гетэрапераход; гл. Электронна-дзірачны пераход), і ізатыпныя — кантактуюць ПП з адным тыпам праводнасці (n-n-гетэрапераход ці p-p-гетэрапераход). Камбінацыі некалькіх гетэрапераходаў утвараюць гетэраструктуры.

Для атрымання гетэрапераходу выкарыстоўваюцца кантакты паміж германіем Ge, крэмніем Si, ПП злучэннямі тыпу A​IIIB​V, дзе A​III — элемент III групы перыяд. сістэмы элементаў (алюміній Al, галій Ga, індый In), B​V — элемент V групы (фосфар P, мыш’як As, сурма Sb), і іх цвёрдымі растворамі: Ge—Si, Ga Al As — Ga As, Ga Al—Ge, In Ga As — In P. Гетэрапераход атрымліваюць эпітаксіяй. Галоўная асаблівасць гетэрапераходу — скачкападобнае змяненне ўласцівасцей на мяжы падзелу ПП (шырыні забароненай зоны, энергіі роднасці да электрона, рухомасці носьбітаў зараду, іх эфектыўнай масы і інш.). Кіраванне імі шляхам падбору спалучаных ПП матэрыялаў дае магчымасць ствараць арыгінальныя ПП прылады. Гетэрапераходы выкарыстоўваюцца ў пераключальніках хуткадзейных лагічных схем для ЭВМ, ПП лазерах, святлодыёдах і інш.

Літ.:

Милис А., Фойхт Д. Гетеропереходы и переходы металл — полупроводник: Пер. с англ. М., 1975;

Шарма Б.Л., Пурохит Р.К. Полупроводниковые гетеропереходы: Пер. с англ. М., 1979.

Л.М.Шахлевіч.

т. 5, с. 209

Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)

аса́дка ж.

1. наса́дка; приса́дка;

2. опра́вка, обрамле́ние ср.;

3. устано́вка;

1-3 см. асадзі́ць I;

4. уст. (письменная принадлежность) ру́чка;

5. в др. знач. оса́дка;

падму́рак даў ~ку — фунда́мент дал оса́дку;

распа́лены мета́л лёгка дае́ ~ку — тех. раскалённый мета́лл легко́ даёт оса́дку;

парахо́д з невялі́кай ~кай — парохо́д с небольшо́й оса́дкой

Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)

проводи́ть​I несов., в разн. знач. право́дзіць;

проводи́ть желе́зную доро́гу право́дзіць чыгу́нку;

проводи́ть руко́й по волоса́м право́дзіць руко́й па валаса́х;

проводи́ть иде́ю в жизнь право́дзіць ідэ́ю ў жыццё;

проводи́ть собра́ние право́дзіць сход;

проводи́ть о́тпуск на ю́ге право́дзіць адпачы́нак на по́ўдні;

проводи́ть счёт по ка́ссе право́дзіць раху́нак па ка́се;

мета́лл прово́дит электри́чество мета́л право́дзіць электры́чнасць.

Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)