Англійска-беларускі слоўнік (Т. Суша, 2013, актуальны правапіс)
упамі́нак, ‑нку, м.
Разм. Тое, што і упамінанне. У Марыі кальнула пад сэрцам ад упамінку пра гэтага «дзядзю».Кулакоўскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
недамо́ўка, ‑і, ДМ ‑моўцы; Рмн. ‑мовак; ж.
Тое, што і недагаворанасць. [Туравец] стараўся нічога не ўтойваць ад Марыі Андрэеўны, не пакідаць недамовак, бо хацеў быць перад ёю чэсным і праўдзівым.Мележ.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
вісклі́вы, ‑ая, ‑ае.
Пранізлівы, з віскам. Вісклівы крык. □ [У Якава] у вушах — вісклівы Наташын смех, а ў душы — сумны голас Марыі Адамаўны.Кулакоўскі.// Які часта вішчыць. Клопатаў хапала ўсім: паспрабуй нанасіць вёдрамі вады, нарабіць і разнесці корм гэтым неспакойным, вісклівым жывёлінам...Місько.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
шалапу́тны, ‑ая, ‑ае.
Разм. Легкадумны, дзівацкі, узбаламучаны. Сярэдняя ж сястра Клава гаварыла, што ў Марыі на дні сем пятніц, што яна выскачка, да таго яшчэ шалапутная.Гроднеў.Сыны раслі шалапутныя. Адзін рыбалкай захапіўся, другі — музыкай, трэці — паляваннем, чацвёрты мяняць усё любіў.Жычка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
радыя́цыя, ‑і, ж.
Выпрамяненне электрамагнітных хваль. Радыяцыя зямлі. □ У ясны дзень галоўная роля належыць прамой сонечнай радыяцыі, а пры больш або менш суцэльнай воблачнасці — рассеянай.Прырода Беларусі.// Электрамагнітныя хвалі, выпрамененыя якой-небудзь крыніцай. Вымярэнне радыяцыі. Доза радыяцыі. □ Упершыню нябачны агонь радыяцыі апёк рукі адважнай даследчыцы атама Марыі Складоўскай-Кюры.«Маладосць».
[Лац. radiatio — выпрамяненне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
узнёслы, ‑ая, ‑ае.
1. Прыўзняты, урачысты. Узнёслы настрой. Узнёслая прамова. □ [Кудрынскі] меў талент прамоўцы, і нашы адказы больш падабаліся яму, калі былі трохі ўзнёслыя.Лужанін.— Таварышы! Дарагія землякі! — Голас Марыі пявучы, узнёслы.Гроднеў.
2. Поўны вялікага значэння, глыбокага зместу, высакародных пачуццяў. Узнёслыя ідэалы. Узнёслыя мары. □ Кранулі не раз мяне тэмы ўзнёслыя Пра нашыя справы, пра нашых людзей.Панчанка.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Ружа́нец ’у некаторых хрысціян — шнурок з нанізанымі на ім пацеркамі для адлічэння прачытаных малітваў або паклонаў у часе малітвы’ (ТСБМ). З польск.różaniec ’ружанец’, якое, паводле Фасмера (3, 493), з’яўляецца калькай з с.-лац.rosārium ’тс’ < rosa ’ружа’. Паводле Брукнера (466), польск.różaniec утворана ад прыметніка różany (у спалучэнні różany wianek < ням.Rosenkranz ’вянок з ружаў; ружанец’). Польск.różaniec першапачаткова называлі ’малітоўнік дзевы Марыі са 150 малітвамі, які быў пераплецены пацеркамі для падліку малітваў’, а потым — і самі пацеркі.
Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)
АЎСТРЫ́ЙСКАЯ СПА́ДЧЫНА,
вайна за Аўстрыйскую спадчыну, вялася паміж еўрап. дзяржавамі ў 1740—48. Паводле Прагматычнай санкцыі 1713 (закон, які выдаў Карл VI) вял. валоданні аўстр. Габсбургаў павінны былі заставацца непадзельныя і перайсці да яго дачкі Марыі Тэрэзіі. Аднак пасля смерці Карла VI (1740) Прусія, Баварыя, Саксонія, Іспанія, падтрыманыя Францыяй, пачалі аспрэчваць спадчыннае права Марыі Тэрэзіі. У распачатай вайне Аўстрыю падтрымлівалі Англія, а з 1746 і Расія. Паводле Ахенскага міру 1748 Марыя Тэрэзія захавала б.ч. сваіх уладанняў, аднак амаль уся Сілезія перайшла да Прусіі.