клас найб. высокаарганізаваных марскіх малюскаў. 7 падкласаў, з іх 6 пераважна выкапнёвыя віды (у т. л. вымерлыя аманіты і белемніты) і 1 сучасны з 7 атрадамі. Каля 650 сучасных і 10 тыс. вымерлых відаў. Пашыраны пераважна ў трапічных і субтрапічных морах і акіянах, трапляюцца таксама ва ўмераных і палярных водах. Жывуць паблізу берагоў і на вял. глыбінях каля дна, сярод камянёў, скал і водарасцей, у тоўшчы вады. Найб. вядомыя васьміногі, кальмары, каракаціцы.
Даўж. цела ад 1 см да 18 м (разам са шчупальцамі). Галава і вочы вялікія. Вакол рота 8 або 10 шчупальцаў («рук»), якія з’яўляюцца часткай змененай і перамешчанай на галаву нагі (адсюль назва). Канечнасці з прысоскамі. Тулава ўкрыта мантыяй. Каля шчылінападобнага ўваходу ў мантыйную поласць ёсць мускульны орган — канічная лейка — відазмененая частка нагі. Вада з мантыйнай поласці з сілай выкідваецца праз лейку, і галаваногія малюскі рухаюцца па прынцыпе ракеты заднім канцом цела наперад. Ракавіна рэдукаваная або адсутнічае (за выключэннем караблікаў). Драпежнікі, бента- і планктафагі. Раздзельнаполыя. З дапамогай своеасабліва змененай рукі (гектакатыля) самец пераносіць капсулы (сперматафоры) з палавымі прадуктамі ў мантыйную поласць самкі. Звычайна размнажаюцца раз у жыцці, потым гінуць. Яйцы вялікія, самка прымацоўвае іх да падводных прадметаў. Ёсць чарнільны мяшок, здольны хутка мяняць афарбоўку цела (ахоўная рэакцыя). Часта маюць органы свячэння. Аб’екты промыслу, фармацэўтычная сыравіна.
Граматычная база Інстытута мовазнаўства НАН Беларусі (2023, актуальны правапіс)
крылано́гіясущ., мн., зоол. крылоно́гие;
~гія малю́скі — крылоно́гие моллю́ски
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
cephalopod(s)
[ˈsefələpɑ:d]
n., Zool.
галавано́гія (марскі́я малю́скі)
Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс)
жалабабру́хі, ‑ая, ‑ае.
Спец. У выразе: жалабабрухія малюскі — клас беспазваночных жывёл тыпу малюскаў (цела чэрвепадобнае, у большасці на брушным баку маецца прадаўгаватае паглыбленне).
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
мяккаце́лы, ‑ая, ‑ае.
1. З мяккім целам, вялымі мускуламі.
2.перан. Які лёгка паддаецца чужому ўплыву; бязвольны, бесхарактарны. Ганскі адчуваў некаторую палёгку ад таго, што з яго спалі абавязкі члена сельсавета, якія яго, нерашучага і мяккацелага, заўсёды трохі прыгняталі.Крапіва.
3.узнач.наз.мяккаце́лыя, ‑ых. Тое, што і малюскі.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)