дысацыя́цыя, ‑і, ж.
1. Распад малекул на састаўныя часткі. Тэорыя электралітычнай дысацыяцыі.
2. Парушэнне звязнасці псіхічных працэсаў.
[Ад лац. dissociatio — раз’яднанне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
малекуля́рны, ‑ая, ‑ае.
Які мае адносіны да малекулы. Малекулярны рух. // Які мае адносіны да вывучэння малекул. Малекулярная тэорыя.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
паля́рнасць ж., в разн. знач. поля́рность;
п. мале́кул — поля́рность моле́кул;
п. інтарэ́саў — поля́рность интере́сов
Беларуска-рускі слоўнік, 4-е выданне (2012, актуальны правапіс)
алкаго́ль, ‑ю, м.
1. Вінны спірт. // Разм. Наогул гарэлка і гарэлачныя вырабы.
2. толькі мн. (алкаго́лі, ‑яў). Спец. Шэраг арганічных злучэнняў, у склад малекул якіх уваходзіць група атамаў кіслароду і вадароду; спірты.
[Ням. Alkohol з араб.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
самаадво́льны, ‑ая, ‑ае.
1. Які ўзнікае, адбываецца сам сабой, сілаю ўнутраных прычын, незалежна ад уздзеяння звонку. Самаадвольны рух малекул.
2. Які адбываецца па ўласнай волі, без прынукі.
•••
Самаадвольнае зараджэнне — тое, што і самазараджэнне.
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
ГІДРАТА́ЦЫЯ
(ад грэч. hydōr вада),
працэс далучэння вады да рэчыва (электронаў, іонаў, атамаў і малекул). Адбываецца без разбурэння ці з разбурэннем малекул вады.
Гідратацыя без разбурэння малекул вады абумоўлена электрастатычным і ван-дэр-ваальсавым узаемадзеяннямі, утварэннем каардынацыйных і вадародных сувязей. У выніку гідратацыі ўтвараюцца гідраты. Гідраты іонаў, атамаў і малекул могуць быць газападобнымі, вадкімі, цвёрдымі (гл. Крышталегідраты). Гідратацыя ў растворы — асобны выпадак сальватацыі. Найб. даследавана гідратацыя іонаў у растворах электралітаў. Адрозніваюць гідратацыю першасную — узаемадзеянне іонаў толькі з суседнімі малекуламі вады і другасную — з больш аддаленымі малекуламі. Агульная колькасць малекул вады ў гідратнай абалонцы іона можа дасягаць некалькіх соцень. Гідратацыя абумоўлівае растваральнасць рэчываў у вадзе, электралітычную дысацыяцыю, кінетыку і раўнавагу хім. рэакцый у водных растворах, адыгрывае значную ролю ў жыццядзейнасці жывых арганізмаў. Гідратацыя з разбурэннем малекул вады пашырана ў неарган. і арган. хіміі і шырока выкарыстоўваецца ў прам-сці (напр., гідратацыя аксідаў пры атрыманні сернай і азотнай кіслот, гідратацыя этылену пры сінтэзе этанолу). Працэс, адваротны гідратацыі, наз. дэгідратацыяй.
Я.М.Рахманько, С.М.Ляшчоў.
т. 5, с. 232
Беларуская Энцыклапедыя (1996—2004, правапіс да 2008 г., часткова)
дыфу́зія, ‑і, ж.
Узаемнае пранікненне атамаў (малекул) аднаго рэчыва ў прамежкі паміж атамамі (малекуламі) другога ў выніку іх цеплавога руху. Дыфузія вадкасцей. Дыфузія газаў. // перан. Узаемны абмен, пранікненне без уздзеяння знешніх сіл. Сумеснае жыццё мае польскага і беларускага Народаў прывяло да дыфузіі фальклорных матэрыялаў. Лойка.
[Ад лац. diffusio — распаўсюджанне, расцяканне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)
сцепле́ние
1. (действие) счапле́нне, -ння ср.; неоконч. счэ́пліванне, -ння ср.; сашчэ́пліванне, -ння ср.;
2. (состояние) счапле́нне, -ння ср.;
сцепле́ние моле́кул счапле́нне мале́кул;
Руска-беларускі слоўнік НАН Беларусі, 10-е выданне (2012, актуальны правапіс)
дэгідрагеніза́цыя
(ад дэ- + гідрагенізацыя)
адшчапленне вадароду ад малекул хімічных злучэнняў.
Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)
асацыя́цыя, ‑і, ж.
1. Аб’яднанне асоб або арганізацый аднаго роду дзейнасці. Асацыяцыя навуковых супрацоўнікаў. Краязнаўчая асацыяцыя.
2. Група, спалучэнне, злучэнне чаго‑н. Асацыяцыя малекул. Зорная асацыяцыя. Асацыяцыя раслін.
3. Спец. Заснаваная на нервова-псіхічных працэсах сувязь паміж асобнымі ўяўленнямі, думкамі, пачуццямі, пры якой адно выклікае другое. Асацыяцыя па падабенстве.
[Лац. associatio — злучэнне.]
Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)