Леканора (лішайнік) 6/112—113 (укл.)

Беларуская Савецкая Энцыклапедыя (1969—76, паказальнікі; правапіс да 2008 г., часткова)

Ліша́й 1 ’хвароба скуры’ (ТСБМ, Шат., Сцяшк., ТС, Сл. ПЗБ), ’лішайнік’ (ТСБМ, ТС). Укр. лиша́й ’хвароба скуры’, рус. лиша́й ’лішай’, цвяр., пск. ’гнойны струп на галаве’, польск. liszaj, liszal ’хвароба скуры’, liszajec, liszaje ’лішайнік’; н.-луж. lišaj, lišajca, lišawka, lišawica, в.-луж. lišej, lišawa, чэш. lišej, lišaj, ганацк. leší ’хвароба скуры’, славац. lišaj, lišäj ’тс’, ’мёртвая галава (насякомае)’; славен. lišȃj, серб.-харв. ли̏шај, lȉšalj, макед. лишај, балг. ли́шай, ли́шей ’лішайнік’, ’лішай’. Прасл. lišajь ’хвароба скуры, скурная высыпка, прышчынак’ > ’лішайнік’ (Слаўскі, 4, 489–490; у Скока (2, 308): ’лішайнік’ > ’скурная хвароба’, што здаецца менш верагодным) утворана ад прасл. lix‑ъ (гл. лі́ха) і суф. ‑ějь (Фасмер, 2, 506; БЕР, 2, 444–445). Махэк₂ (336) генетычна супастаўляе разглядаемую лексему са ст.-грэч. λειχήν ’лішай’ (< λείχω ’ліжу’), у якой, аднак, цяжка растлумачыць пераход xʼ < gh̯, і знаходзіць аснову яе ў мар.-славац., ганацк. liša ’агонь, полымя’ (параўн. літ. liepsnà ’полымя’ < і.-е. *leip‑siā — хвароба пачыналася пачырваненнем скуры. Аднак ён не адмаўляе і паходжання лексемы ад прасл. lix‑ъ.

Ліша́й 2 ’толькі’ (Федар. 1), рус. паўн. лиша, лишо, лише ’толькі, як толькі’ і семантычна блізкія рус. лишь, укр. лише, лиш ’толькі, усяго толькі’, ’як толькі’. Усх.-слав. Узыходзіць да формы параўнальнай ступені н. роду лише ад лихо < lixъ. Да ліха (гл.). Канчатковае ‑й з’яўляецца займеннікавай і прыслоўнай прасл. часціцай ‑i (‑jь), параўн. аналагічна серб.-харв. ondaj, tadaj, славен. tukaj, včeraj, польск. tutaj, dzisiaj, укр. тогдий, тудий, тутичкай (ESSJ SG, 1, 107, 314, 315).

Этымалагічны слоўнік беларускай мовы (1978-2017)

ліша́й, ‑я, м.

1. Назва некаторых хвароб скуры. Стрыгучы лішай. □ Твар .. [старога] зноў цямнее. На пераноссі і пад вачыма — зморшчкі, глыбокія і ў лішаях і кропельках поту. Бажко.

2. Тое, што і лішайнік.

•••

Лускаваты лішай — хранічная незаразная хвароба скуры, з высыпкай, укрытай белымі лусачкамі.

Тлумачальны слоўнік беларускай мовы (1977-84, правапіс да 2008 г.)

lichen

[ˈlaɪkən]

1.

n.

1) Bot. ліша́й -я́ m., ліша́йнік -у m.

2) ліша́й -я́ m. (хваро́ба ску́ры)

2.

v.t.

пакрыва́ць мо́хам

Ангельска-беларускі слоўнік (В. Пашкевіч, 2006, класічны правапіс) 

Fléchte

f -, -n

1) каса́ (з валасоў)

2) мед. ліша́й

3) бат. ліша́йнік

fréssende ~ — ваўча́нка

Нямецка-беларускі слоўнік (М. Кур'янка, 2006, правапіс да 2008 г.) 

фуко́іды

(ад лац. fucus = лішайнік + -оід)

тое, што і фітамарфозы.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

ліхенало́гія

(ад гр. leichen = лішайнік + -логія)

раздзел батанікі, які вывучае лішайнікі.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

лаба́рыя

(н.-лац. labaria)

ліставаты сумчаты лішайнік сям. лабарыевых, які трапляецца на кары дрэў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

я́гель

(саам. jiegel)

кусцісты шэры лішайнік, які з’яўляецца асноўным кормам для паўночных аленяў зімой.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)

арто́нія

(н.-лац. arthonia)

накіпны сумчаты лішайнік сям. артоніевых, які расце на кары лісцевых Дрэў.

Слоўнік іншамоўных слоў (А. Булыка, 1999, правапіс да 2008 г.)